Forum www.administracja3.fora.pl Strona Główna www.administracja3.fora.pl
WSZiB
 
 FAQFAQ   SzukajSzukaj   UżytkownicyUżytkownicy   GrupyGrupy   GalerieGalerie   RejestracjaRejestracja 
 ProfilProfil   Zaloguj się, by sprawdzić wiadomościZaloguj się, by sprawdzić wiadomości   ZalogujZaloguj 

ZUPP

 
Napisz nowy temat   Odpowiedz do tematu    Forum www.administracja3.fora.pl Strona Główna -> Materiały
Zobacz poprzedni temat :: Zobacz następny temat  
Autor Wiadomość
magdula
Administrator



Dołączył: 05 Lut 2009
Posty: 23
Przeczytał: 0 tematów

Ostrzeżeń: 0/5

PostWysłany: Pią 10:08, 06 Lut 2009    Temat postu: ZUPP

T: USTRÓJ, MODELE USROJOWE

USTRÓJ POLIT – to pojęcie określające strukt organizacyjną, kompetencje i wzajem relacje organów państwa. Według Arystotelesa „ustrój” to ujęcie w pewien porządek władz w ogóle a przede wszystkim naczelnej z nich- rządu.
SYSTEM POLIT – wyróżniamy 3 pojęcia definicyjne:
Podejście instytucjonalne – sys polit to ogół instytucji służących podejmowaniu decyzji polit;
Ujęcie relacjonalne – system to ogół zależności, jakie powstają w toku walki o władze i jej utrzymanie (ogół pewnych relacji);
Funkcjonalne – sys polit to struktura integrująca wspólnotę polityczną;
REŻIM POLIT –to zbiór formalnych i nieform zasad, oraz mechanizm regulujących funkcjonow władzy polit oraz spos jego powiązania ze społecz.
SYS PARLAMENT- GABINET
-Władza rządu, czyli gabinetu (egzekutywy);
-Rząd jest odpowiedz przed parlamentem;
-Układ sił w parlamencie wpływa na kształt rządu;
-Głowa państwa pełni przeważnie funk reprezentac i jest przeważnie powoływana przez parlament lub zgromadz narod;
-Nie ma ścisłej separacji władz (posłowie mogą być członkami rządu);
SYS PREZYDENCKI
-Organizacyjna i funkcjonalna separacja władz;
-W odrębn wyborach powoływana jest głow państwa i w odręb wyb powoł jest parlament;
-Istnieje zakaz łączenia funkcji deputow i członka rządu;
-Prezyd powołuje ministrów, którzy ponoszą przed nim odpowiedz polit;
-Prezyd jest jednocz głową państwa i szefem rządu;
-Wł ustawod posiada pełną autonomię w stanowieniu pr;
-Wł wykon (prezydent) posiada pełną autonomię w wykonywaniu pr;
-Prezydent nie jest politycznie odpowiedzialny przed parlam;
-Prezydent nie może odwołać parlamentu przed końcem kadencji;
SYS PÓŁPREZYDENCKI
-Tryb wyboru prezydenta – to powszech wybory;
- odrębne wybory do parlamentu i na prezyd
- Prezyd ponosi odpowiedzialn konstytucyjną a nie ponosi politycznej,
- Prezyd musi liczyć się z układem sił w parlamencie
-Możliwość powoływania przez prezydenta szefa rządu, jak i ministrów na wniosek szefa rządu;
-Brak bezpośr podległości ministrów prezydentowi (nie są siłą doradczą);
-Dualizm egzekutywy – zarówno prezyd, jak i rząd są częścią wł wykonawczej;
SYS KOMITETOWY
-Zdecydowana dominacja parlamentu w sys rządu;
-Egzekutywa – rząd jest traktowany jako specyficzny komitet parlamentu;
REŻIM TOTALITARNY
-Zakwestionowana rola demokracji wyborów władz
-Dążenie do objęcia swymi kompet wszystkich dziedzin życia społ;
-Brak jakiejkolwiek opozycji;
- Istnieje 1 patria, brak pluralizmu partyjnego,
-ogólnie narzucona ideologia.
- łączenie kultu państwa z kultem jednostki- władcy;
- Państwa faszystowskie niosły sprzeciw wobec określonej ideologii, tj. antysemityzm, antydemokracja.
-Stopienie czynników: partia, władza, naród;
-Stopienie aparatu państwowego z aparatem partyjnym;
REŻIM AUTORYTARNY
-Na czele państwa stoi swoiście pojmowany autorytet- jednost, lub grupa (partia), która sama definiuje siebie jako autorytet;
-Dopuszczana jest opozycja formalnie istniejąca, a także pluralizm partyjny;
-Wystarcza bierność obywateli – jako wystarczająca i oczekiwana przez władze cecha;
- pozory demokracji;
- nie ingeruje silnie w życie obywatela.
- brak sprecyzowanej ideologii
- nie ma monopolu tak jak w totalitaryzmie.


T: RODZAJE USTROJÓW

REPUBLIKA (łac. res publica - dosł. rzeczpospolita) - zgodnie ze współczes definicją ustrój polit, w którym wł jest sprawowana przez organ wyłoniony w wynik wyborów na określ czas w drodze wyboru przez obywateli, bądź określone specjalne kolegium wyborcze; Parlament zwykle dwuizbowy; W republice występują różne sys rządów, zależnie od organu sprawującego wł, którym może być: a)prezydent wybierany na określ czas, z ograniczoną (albo z nieogran) możliwością ponownego wyboru; prezydent może być odpowiedz przed innym organem państwa; b) rząd odpowiedz przed parlam lub przed prezyd;

MONARCHIA – Forma rządów, w której głową państwa jest monarcha, sprawująca przeważnie dożywotnie te władze,(np. król, sułtan, cesarz, szach, faraon). Może sprawować on władze samodzielnie, bądź z innymi organami państwa; władza króla, powstaje z chwilą pojawienia się rodu; jednostce przyznawana jest władza królewska;
Monarchia patrymonialna (ojcowizna)- Państwo jest dziedziczną własnością dynastii panującej, jako prywatny majątek króla.
Król jest wszechwładny (rozdaje pieniądze, urzędy synom – dzielenie terytorium na dzielnice).
Monarchia stanowa – prawne, faktyczne wyodrębnienie się grup stanów społecznych; Stany uprzywilejowane (sam król i rycerstwo uczestniczą w rządach). Monarcha dzieli się władzą z grupami uprzywilejowanymi społeczeństwa (pojawiają się różne, niezależne od króla zgromadzenia stanowe – tj. parlament, w Polsce sejm walny i sejmiki ziemskie). Następstwa tronu są uregulowane.
Monarchia parlamentarna– reguła „król panuje, ale nie rządzi”. Król sprawuje funkcje ceremonialne, reprezentacyjne, integracyjne. Monarcha to symbol tradycji,
Monarchia renesansowa
- współistnienie elementów monarchii stanowej i monarchii absolutnej;
- swoboda działania w sferze wł publicznej (monarcha działał swobodnie w sferze kształtowania publicznego;
- umocnienie wł monarchy;
- kontrola kościoła przez monarchię;
- wzrost liczby i znaczenia urzędników – rozbudowywuje się aparat państwowy;
- wystawianie urzędów na sprzedaż;
Monarchia absolutna (powrót do silnej władzy królewskiej); monarcha pełni władzę absolutną, jest całkowitym suwerenem, (np. Arabia Saudyjska);
- jedność i niepodzielność wł królewskiej;
- wyłączność tworzenia pr przez monarchię;
- wyłączność kierowania wszelkimi prawami państwowymi przez monarchę;
- monarcha pozostaje poza kontrolą społ;
- monarcha jest suwerenem;
- religijne uzasadnienie absolutyzmu;

ARYSTOKRACJA – najdoskonalsi obywatele, znakomita forma rządów (wykształciła się w grecji), rządy najlepszych, nie są oni odpowiedzialni przed narodem i sprawują wł wedle własnego uznania;
A starożytna: Najczęściej arystokracja miała char czysto świecki i powstawała w drodze wyboru, na podstawie pewnych z góry ściśle określonych reguł, albo też miała charakter dziedziczny, kiedy to poszczególne urzędy publiczne przechodziły z ojca na syna na podstawie zasady dziedziczenia. Arystokracja stanowiła oddzielną klasę społeczną.
A średniowieczna: Przepaść między górną i dolnymi warstwami społ najsilniej zaznaczyła się w zachodnich krajach feudalnych. Z feudałów, właścicieli lenn i możnego duchowieństwa powstała górna warstwa arystokracji, określana różnie w różnych krajach Zachodu, ale zawsze skupiająca szlachtę o wielowiekowych tradycjach i wysokim statusie społ i materialnym (parów, lordów, grandów). Mimo to w Europie Zach i Środk pojęcie arystokracji było identyczne z pojęciem szlachty, a arystokracja feudalna, wyrosła z rycerstwa, tworzyła jeden, dość spójny stan, oddzielony bardzo wyraźnie od stanów niższych zamożnością i przywilejami.

POLITEJA – doskonały ustrój wg Arystotelesa (!!!), coś pośredniego pomiędzy rządami bogatych i biednych; stabilność polityczna i społeczna; umiarkowana klasa; ostrożna w działaniu, hamuje zapędy ku jakimś buntom; gwarant równowagi społecznej; ustrój polityczny, charakteryzujący się posiadaniem szerokiej klasy średniej, stanowiący połączenie oligarchii i demokracji. Dominuje w nim klasa średnia, którą cechuje umiarkowanie, obawa przed nagłymi przewrotami i ostrożność działania. Klasa średnia hamuje nadmierne ambicje tak biednych, jak i bogatych. Jest zatem gwarantem stabilności równowagi społecznej i trwałości państwa. Liczność stanu średniego zabezpiecza przed wewnętrznymi walkami i rozłamami.

TYRANIA – rządy złej jednostki, której celem jest dobro własne; władza powstała bezprawnie przez uzurpację. Wszelkie samowolne rządy, sprawowane przez jednostkę lub grupę, ze stosowaniem przemocy lub terroru. Tyran osoba sprawująca nieograniczoną władzę, zdobytą niezgodnie z prawem. Rządy tyrana (lub tyranów) noszą nazwę tyranii. Pierwotne znaczenie słowa nie nosiło współczesnego negatywnego znaczenia i oznaczało jednostkę, która dokonywała przewrotu w mieście-państwie i obejmowała pełnię władzy. Tyran był zazwyczaj przywódcą ludu w walce z oligarchami i cieszył się jego poparciem. Wielu tyranów było prawodawcami lub kodyfikatorami istniejących praw, a państwa greckie przeżywały pod ich rządami rozkwit gospodarczy i kulturalny.

OLIGARCHIA – rządy bogatych, ale wcale nie najdoskonalszych; liczy się dla nich dobro własne; forma rządów polegająca na sprawowaniu władzy przez niewielką grupę ludzi; to rządy autorytarne, czy nawet dyktatorskie, które cechują się przywłaszczeniem suwerennej roli w państwie przez małą grupę np. wyodrębnioną z arystokracji rodowej lub elit majątkowych.. Najczęściej ludzie ci wywodzili się z arystokracji lub warstwy bogatych. Występowała np. w wielu polis starożytnej Grecji,
Oligarchia magnacka – termin używany przez polskich historyków na określenie etapu w dziejach ustroju RP szlacheckiej przypadającego na 1660-1763, kiedy to w ramach formalnie funkcjonującej demokracji szlacheckiej faktyczną dominację w państwie uzyskało kilka rodów magnackich lub grupa magnatów dominujących w życiu politycznym państwa.

DEMOKRACJA – rządy ubogich, biednych; ustrój polit, w którym źródło wł stanowi wola większości obywateli, przy respektowaniu praw mniejszości. (szukaj dalej)

USTRÓJ SOCJALISTYCZNY (inaczej: Państwo demokracji ludowej) -Fundament – doktryna socjalizmu; -Antyindywidualizm (to społeczeństwo jest ważne, a nie jednostka); -Antyliberalizm; Komunizm (łac. wspólny, powszechny) - radykalny, lewicowy system ideologiczny, będący odmianą socjalizmu, negujący własność prywatną, zwłaszcza środków produkcji, oparty na idei walki klas, mającej doprowadzić do osiągnięcia sprawiedliwości społecznej poprzez stworzenie społeczeństwa pozbawionego wewnętrznych podziałów ekonomicznych (bezklasowego) i etnicznych (bezpaństwowego), w którym wszystkie środki produkcji znajdą się w posiadaniu wspólnot. Jako sposób osiągnięcia celów wskazywał "obalenie przemocą całego dotychczasowego ustroju społecznego". Także oparty na tej ideologii system rządów.

USTRÓJ KAPITALISTYCZNY koniec XVIII w rodzi się rewolucja przemysłowa – następuje wzrost demograficzny, wzrost znaczenia mieszczaństwa i kształtuje się ten ustrój.
1.Liberalizm gospodarczy: - wolność pracy, produkcji, handlu, - wolna konkurencja,
- państwo sprowadza się do roli „nocnego stróża” – nie wtrąca się do procesów gospodarczych, ale pilnuje bezpieczeństwa,
2.Kapitalizm monopolistyczny:- polega na coraz większym gromadzeniu własności, tworzenie większych organizacji gospodarczych, coraz większa koncentracja kapitału,- w tym okresie państwo coraz bardziej wpływa na gospodarkę,
3.Kapitalizm państwowo – monopolistyczny:- duże korporacje, państwo to jeden wielki organ,

Państwo liberalno – demokratyczne
Państwo staje się „przyjazne” obywatelom (demokratyzacja);
Upowszechnianie prawa wyborczego (praw publicznych);
Państwa Trzec Świata (inaczej: p rozwijające się), powstawały na terenach dawnych kolonii;
Państwo prelogatywne – władza nie dopuszcza żadnych ograniczeń wobec siebie, to państwo niedemokratyczne

T: PAŃSTWO, CECHY, FUNKCJE

z greckiego – polis – specyficzne greckie miasta o własnym ustroju.
rzymskie – civitas – gmina pełnoprawnych obywateli, lub państwo obywateli rzymskich
respublika – wspólnota wszystkich obywateli;
w średniowieczu - terra – ziemia, terytorium;
włoskie – stato – stan funkcjonujący w określonej rzeczywistości;
państwo – pan, panować – definiowany jest ten termin z osobą;
Def funkcjonalna państwa (Grocjusz) „państwo jako zrzeszenie wolnych ludzi w celu korzystania z pr oraz dobra powszech”
Def strukturalno – elementowa p (Jellinek) „państwo to zbiorowość, na którą składają się 3 elem: teryt, ludność i wł”
Def psychologiczna p (Petrażycki) „państwo to zbiór wyobrażeń dotyczących władczych stos międzyludzkich”
Def socjologiczna p „państwo jako zespół ludzi występujących jako członkowie lub funkcjonariusze określ instytucji i posiadających z tego tyt określone prerogatywy (przywileje)”

Cechy państwa:
1. Państwo to organizacja polityczna;
2. P to organiz przymusowa (przymus fizyczny - możliwość stosow siły fiz, doprowadzenie kogoś do aresztu, wojsko i policja – jest to przymus legalny; przymus ekonomiczny – to np. podatki, oraz zakaz transferu kapitału zagranicą; przymus psychologiczny – państwo posiada monopol na przekaz informacji, istnienie cenzury);
3. P to organizacja terytorialna – państwo ściśle wiąże się z istnieniem terytorium – reguła niepodzielności państwa;
4. P to organizacja suwerenna – niezależność wł państwowej od wszelkiej wł w stos z innymi państwami i organiz międzynar, oraz od wszelk innej wł wewn państwa. P suwerenne to takie, które posiada wł zwierzchnią nad swoim teryt i ludnością; które może nawiązywać równoprawne stos z innymi państwami lub organizacjami międzynar; które może swobodnie kształtować swój własny ustrój społ, polit i gospod; które nie posiada ponad sobą nikogo inn, jak tylko Boga
SPOSOBY POWSTANIA PAŃSTWA
1.Zjednoczenie dwóch lub większej liczby państw (Zjednoczone Emiraty Arabskie);
2.Rozpad państwa w więcej organizmów państwowych (Czechosłowacja);
3.Uzyskanie niepodlegŁ przez terytorium zależne


T: GENEZA PAŃSTWA

Starożytność:
Wg Arystotelesa:
- państwo pochodzi z natury, wspólnoty rodzinne, osady, jedność osad i rodów utworzone z samowystarczalności istnienia;
-formułował pewne podstawy ustroju państwowego – powinny być 3 czynniki: *doradzające (wł naczelna, rozstrzyga o większych sprawach); *rządzące (musi być podporządkowane zgromadzeniu); *sądzące (powinny orzekać zgodnie z pr i poczuciem sprawie dl);
-dokonał podziału ustrojów na dobre (monarchia, arystokracja, politeja) i złe (tyrania, oligarchia, demokracja);

Państwa starożyt wschodu (Mezopotamia, starożytny Egipt, Indie, Chiny) Cechy:
-Monarchia teokratyczna – władza państwowa pochodziła od boga (boski charakter władzy);
-Ekspansja – powstawały z mniejszych organizmów polit, terytorialnych na drodze ekspansji;
-Eksploatacyjna gospodarka – niewolnicy lub ludność stanowiły siłę roboczą;
-Stagnacja gospodarcza – starożytne miasta ograniczały się do nawadniania pól;
-Powstaje stopniowo aparat państwowy – pewna kasta urzędników;
-Władza zcentralizowana;
-Nieograniczona władza monarchy;
-Współdziałanie z naturą – przypisywanie boskich cech pewnym naturalnym zjawiskom;
Fazy rozwoju państwa starożytnego wschodu:
Jednoczenie i organizowanie się władzy aparatu państwowego;
Dalsza koncentracja i umacnianie się władzy, ekspansja terytorialna;
Konflikty wewnętrzne oraz upadek władzy (upadek danego imperium, państwa)

Starożytna Grecja Cechy:
-Niewielki rozmiar państw (polis miały niewielkie rozmiary);
-Ekspansja terytorialna, kolonializm (wysepki wokół Turcji);
-„polis” – państwo, miasto – wspólnota obywateli;
-Początkowo dominowały królestwa;
-Władza monarchów pochodzi od bogów (np. od Zeusa);
-Uznawali, że bogowie opiekują się całą wspólnotą (wszystkimi), a nie tylko władcami;
Stopniowo w coraz liczniejszych „polis” zanikają monarchie.
Polis arystokratyczna – rządy dobrze urodzonych (kilku, kilkudziesięciu rodzin, którzy mieli m.in. zwierzchnictwo nad armią)
Polis oligarchiczna – rządy bogatych i zamożn (niezależn od pochodz), prowadziła do buntów mniej zamożn i biednych ludzi
Polis tyrania – lud znajdował sobie przywódcę, który z czasem przekształcał się w tyrana
Polis demokratyczna – rządy ludu, równość praw politycznych obywateli – nawet najbiedniejsi mogą ubiegać się o urzędy
Filip Macedoński ŕ podporządkowuje sobie Greków. W 330 r p.n.e. Grecja przechodzi pod władze Rzymu.

Starożytny Rzym Cechy:
-Początki imperium wiążą się z ekspansją Rzymu;
-Początki starożytnego Rzymu – to królestwo:
-Naród rzymski opierał się na więzach rodowych
-Mieszkańcy trudnili się rolnictwem
-Coraz bardziej rozbudowana armia rzymska
-Schyłek królestwa następuje w VI w p.n.e.
-Obalone królestwo
Rodzi się republika:
-Następuje wzrost terytorialny Rzymu
-Coraz silniej rozbudowana armia rzymska, oparta głównie na chłopach
-Pojawia się senat – najwyższy organ
-Zgromadzenie ludowe
-Wybieralność urzędników
-Zasada kadencyjności urzędników
-Wybierano dyktatora w sytuacjach zagrożenia, wojny – pełnił on nieograniczoną władzę przez pół roku
Juliusz Cezar ŕ schyłek republiki i początek cesarstwa:
-Władza przechodzi w ręce pojedynczych jednostek
-Pryncypat – princeps senatus – pierwszy senator (tak określano cesarza, ale jego władza już wtedy była nieograniczona)
-Dominat – formalnie wprowadzony w 284 roku przez cesarza Dioklecjana – władza absolutna dla cesarza, cesarz traktowany i uznawany jest za boga już za życia
395 rok – podział cesarstwa na wschodnie (Cesarstwo Bizantyjskie ze stolicą w Konstantynopolu) i zachodnie ( za stolicą w Rzymie)
476 rok – ostateczny upadek Rzymu (upadek zachodniego cesarstwa)

Średniowiecze Ustroje państwowe:
System feudalny
Pierwowzór to państwo Franków we wczesnym średniowieczu
Wykształciła się klasa rycerzy, która uzyskała nadania ziemskie od władców – w zamian zobowiązują się do obowiązku zbrojnego wstawiennictwa za władcę i goszczenia go.
Feudał = wasal - właściciel ziemski
Lenno – ziemia nadawana w użytkowanie wasalowi (lennikowi)
Monarchia patrymonialna (ojcowizna)
Państwo jest dziedziczną własnością dynastii panującej, jako prywatny majątek króla
Król jest wszechwładny (rozdaje pieniądze, urzędy synom – dzielenie terytorium na dzielnice)
Monarchia stanowa – prawne, faktyczne wyodrębnienie się grup stanów społecznych
Stany uprzywilejowane (sam król i rycerstwo uczestniczą w rządach)
Monarcha dzieli się władzą z grupami uprzywilejowanymi społeczeństwa (pojawiają się różne, niezależne od króla zgromadzenia stanowe – tj. parlament, w Polsce sejm walny i sejmiki ziemskie). Następstwa tronu są uregulowane.

Państwo nowożytne
Upadek Konstantynopola – zdobycie go przez Turków to początek nowego okresu;
Narodziny idei państwa liberalnego - to takie, które:
Formalnie szanuje wszystkich obywateli
Jest neutralne światopoglądowo
Stopniowe oddzielanie państwa od kościoła
Anglia – pierwowzór państwa liberalnego
Idea absolutyzmu
Monarchia renesansowa
- współistnienie elementów monarchii stanowej i monarchii absolutnej;
- swoboda działania w sferze władzy publicznej (monarcha działał swobodnie w sferze kształtowania publicznego;
- umocnienie władzy monarchy;
- kontrola kościoła przez monarchię;
- wzrost liczby i znaczenia urzędników – rozbudowywuje się aparat państwowy;
- wystawianie urzędów na sprzedaż;
Monarchia absolutna (powrót do silnej władzy królewskiej)
- jedność i niepodzielność władzy królewskiej;
- wyłączność tworzenia prawa przez monarchię;
- wyłączność kierowania wszelkimi prawami państwowymi przez monarchę;
- monarcha pozostaje poza kontrolą społeczną;
- monarcha jest suwerenem;
- religijne uzasadnienie absolutyzmu;
- posługiwanie się ciałami kolegialnymi (monarchę mają wspierać rady, tworzyć pozory doradcze, ale to monarcha sam decyduje);
Absolutyzm oświecony (typ państwa charakterystyczny dla II połowy XVIII w.)
- u podłoża tego państwa leżały głębokie przemiany społeczne, czyli np. wzrost roli ambicji politycznej mieszczaństwa;
- upowszechnianie się myśli filozoficznej oświecenia;
- dostrzeganie potrzeb reform społecznych (rebelie i wybuchy społeczne);
- Prusy Fryderyka I i Austria Józefa I ŕ to wzorcowi władcy absolutyzmu oświeconego;
- rozwój przemysłu i handlu;
- powszechny obowiązek nauczania (upowszechnienie szkolnictwa);
- stopniowe uwłaszczenie rolnictwa (odchodzenie od feudalizmu) – oddawanie ziem chłopom;
- zniesienie tortur;
- zniesienie procesów o czary;


T: DOKTRYNY

Doktryny teologiczne:
Św. Augustyn – De civitas Dei, Bóg dał człowiek państwo; dostrzegał walkę dwóch porządków: państwo boże i państwo ziemskie (
Tomasz z Akwinu – każdy ustrój tworzyli ludzie; hierarchiczny porządek społeczny;
Doktryna patriarchalna:
Robert Filmer – król jest patriarchą narodu, za najdoskonalszy ustrój uważał wł absolutną;
Doktryna patrymonialna:
Ludwig von Haller – państwo jako dziedziczona własn dynastii panującej; obowiązywały pr dziedziczenia;
Doktryna umowy społecznej:
Grocjusz – naturalne dążenie do życia we wspólnocie przez człowieka;
Spinoza – stan przedpaństwowy był stanem trwogi; opowiadał się za demokracją;
Hobbes – teza o pesymist char natury człowieka, stąd koncepcje o utworzeniu państwa, które hamowałoby agresywne zapędy człow;
Lock – myślał podobnie, okres przedpaństwowy był okresem szczęśliwości, jednak w tym stanie również pojawiały się konflikty. Dlatego widział przyczynę powołania państwa; dwa etapy: umowa między jednostkami, które powołują społeczeństwo, w drugim etapie społeczeństwo powołało państwo;
Doktryna podboju:
-państwo powstaje w rezultacie podbojów terytorialnych;
Doktryna rozwarstwienia klasowego:
Fryderyk Engels – państwo pojawia się wtedy, gdy następuje rozpad społ na nierówne klasy, konflikty o własność;
Doktryna socjologiczna:
-państwo jako instytucja realizująca potrzeby społeczne;


T: SYSTEM POLITYCZNY PAŃSTWA

Sys polit państwa–ogół organów państwow, partii polit, organiz oraz grup społ uczestniczących w działaniach danego państwa, a także ogół zasad i norm regulując stos pomiędzy nimi.
1) podsys instytucjonalny - obejmuje struktury państwa, aparat państwowy, partie polit, grupy interesu.
2) podsys funkcjonalny
- składa się z ogółu funkcji i ról wypełnianych przez poszczeg instytucje (aparat państwowy, partie i aparat ucisku).
3) podsys regulacyjny (normatywny)
-obejmuje on ogół norm przy pomocy, których regulowane są stos społecz-polit. Składa się on z form prawnych (kodeksy) i formy nieformalne (np. tradycje narodowe, kultura polityczna państwa).
4) system komunikacyjny – ogół związków (interakcji) zachodzących pomiędzy poszczególnymi elem systemu polit.

Organ Państwowy – osoba lub grupa osób podejmujących na gruncie obowiązującego prawa działania uznawane za państwowe.
Podział organów państwowych:- prawodawcze; - sądownicze;- o charakterze kontrolnym;- o char administracyjnym;

Głowa państwa
-Może być jednoosobowa, jaki i wieloos;
-Dożywotni charakter głowy państwa w monarchiach (wyjątek Turkmenistan, gdzie jest dożywotni prezydent);
-Tryb wyborów prezydenta jest zróżnicow (wybory bezpośr - dokonywane przez społecz, wybory pośred – prezydent wybierany przez kolegium elektorów wyłowione przez społecz, np. USA, wybory pośred – parlament lub zgromadzenie wybiera prezydenta);
-Pozycja prezydenta jest bardzo zróżnicowana:
-System prezydencki (prezydent jest i zatem głową państwa, jak i szefem rządu, np. USA);

Parlament – jest zróżnicowany w wielu krajach:
System parlamentar-komitet (np. Szwajcaria – jednolitość władzy. Parlament szwajcarski wyłania Rade Związkową, która jest rządem – ma status komitetu parlamentarnego. Rada Związkowa, czyli rząd jest również głową państwa);
Dwuizbowość parlamentu lub jednoizbowość – kadencja obu izb jest różna w różnych państwach;
Funkcje parlamentu: -ustawod (parl poprzez uchwalenie konstytucji kreuje ustrój państwa); kreacyjna (parl coś tworzy, np. nowe instytucje); kontrolna (parl kontroluje rząd, głównie w postaci debaty, wotum nieufności)

Procedura powoływania rządu:
Proced parlamentarna
- to parlament ma decydujący głos w tworzeniu rządu. Procedura typowa dla systemu parlam-gabinet (musi mieć poparcie rządu),
Proced pozaparlamentarna
-typ char dla sys prezydenckich. Decyzja o kształcie i składzie rządu należy do prezydenta i głowy państwa (np. USA),

Główne zadania rządu:
-Kierowanie aparatem administrac – rząd jest najwyższym zwierzchn w państwie,
-Realizacja parlamentarnych aktów prawnych z ustawami na czele,
-Wpływ na działaln prawodawczą parlamentu, zwłaszcza przez inicjatywę ustawod,
-Tworzenie prawa w zakresie przyznanych rządowi kompet,
-Opracowanie i realizacja budżetu,
-Realizacja polityki zagranicznej państwa,

Sądownictwo -III wł w państwie. Wymiar sprawiedl realizowane przez niezawisłe sądy.
Do zadań sądów należy: Orzekanie w zakresie pr cywilnego, karnego i admin; Kontrola zgodności działań innych organów państwowych z konstytucją i szeroko rozumianym pr (w RP zajmuje się tym TK);


T: STRUKTURA TERYTORIALNO – ADMINISTRACYJNA PAŃSTWA

PAŃSTWO UNITARNE:
-jednolite wewn, jego poszczególne jednostki terytorialno-administracyjne są podporządkow organom państwowym i zorganizowane w identyczny sposób;
-Jednolity system prawa;
-Jednolite obywatelstwo;
-Jednolity sys organów państwowych prawodawczych, wykon, sądowych;
Podział państwa unitarnego:
1.Państwa zdecentralizowane: organy regionalne budowane są niezależnie od organów centralnych (samorząd terytorialny);
2.Państwa zcentralizowane: organy regional są w pełni podporządkow urzędnikom wyznaczonym przez władze centralne;

PAŃSTWO ZŁOŻONE
W państwach złożonych ich części składowe (terytorialne) zachowuje określoną sfere suwerenności.
Wyróżniamy kilka typów państw złożonych:
1. Unia personalna
-związek 2 lub więcej państw, których łączy wspólna głowa państwa (wspólny król);
2.Unia realna
-związek 2 lub więcej państw, które oprócz wspólnej głowy państwa mają i wspólne inne organy państwowe (sprawy zagraniczne, wojskowe, finansowe realizowane były wspólnie);
3. Federacja
-jest państwem związkowym, którego części składowe mają samodzieln prawną i do pewnego stopnia określoną samodzielność polityczną (np. Szwajcaria).
Cechy federacji jako państwa złożonego:
-Teryt państwa pod względem administracyjno-politycznym nie jest jednolitą całością. Składa się z terytoriów o określonym stopniu samodzieln, ale pozbawionych prawa pełnego uczestnictwa w stos międzynarod,
-Nie mają prawa secesji z danego państwa,
-Podmioty federacji rozporządzają wł ustrojodawczą (np. pr do ustanowienia własnej konstyt) i ustawodawczą (podejmowanie własnych ustaw),
-Mogą mieć też własny sys prawny i sądowy,
-Posiadają własne organy władzy (parlament, rząd),
-Podwójne obywatelstwo (np. obywatelem federacji i obywatelem Bawarii),
-Parlament federalny jest dwuizbowy,
-Podział kompetencji miedzy federację a jej części składowe,

Konfederacja – związek, grupa utworzona przez partię, państwa albo miasta dla osiągnięcia określonych celów, mający istnieć do chwili osiągnięcia tego celu.. Taka forma stowarzyszenia zakłada zachowanie pełnej równości. Nie jest to jednak państwo złożone (!!!).Konf nie uznawane przez króla uważano za bunty - rokosze. Tworzenie konf nie było unormowane prawnie. Często przybierały postać zbrojną. W I RP konf oznaczała lokalny lub ogólnopaństw związek szlachty utworzony dla osiągnięcia określonych celów; najsłynniejszymi były konfederacja tyszowiecka, konfederacja barska oraz konfederacja targowicka. Niekiedy konfederaci zwoływali sejm, obradujący wtedy pod węzłem konfederacji, gdzie uchwały mogły być zatwierdzane zwykłą większością głosów.

SAMORZĄD TERYTORIALNY
-państwo powierza wykonanie określonych zadań władzy publicznej.
Decentralizacja władzy = samorząd Cechy:
Wyłanianie własnych przedstawicieli w drodze wyborów;
Organizowanie (zaspokajanie) potrzeb mieszkańców;
Realizacja zadań publicznych;
Nadzór organów rządowych nad organami samorządowymi;

AUTONOMIA
-wewnętrzne samozarządzanie części teryt państwa w oparciu o kompet ustawodawcze dotyczące spraw o lokalnym znaczeniu.
Autonomia to pewna samodzielność, ale ograniczona.
Kryt tworzenia autonomii: etniczne – przyznawane grupie etnicznej; geograficzne – wyspiarskie położenie; ekonomiczne.



T: DEMOKRACJA

DEMOKRACJA – rządy ubogich, biednych; ustrój polit, w którym źródło wł stanowi wola większości obywateli, przy respektowaniu praw mniejszości; początki wywodzi ze starożytn, (Rzym za czasów republiki). W starożytn demokr była ujmowana jako jeden ze spos sprawowania wł – przez Arystotelesa oceniany jako zły ustrój;

Różnice pomiędzy demokr antyczną a współczesną:
1.Podmiot władzy – demokracja antyczna to wł dla osób dysponujących czasem, wyłącznie mężczyzn posiadających status obywateli;
2.Bezpośr char demokr antycznej – wszyscy obywatele brali bezpośr udział w stanowieniu demokr. Dziś dominuje demokr pośred;
3.Spos rozumienia wolności – w demokracji antycznej obywatele dysponowali wolnością polityczną (wąskie jej rozumienie) jako wolne uczestnictwo w kierowaniu sprawami państwa. Nowożytna demokracja – szerzej rozumiany zakres swobód indywidualnych (wolność słowa, zrzeszania się);
3 wspólne cechy demokr antycznej i współczesn:
-Zasada wolności – pr do swobodnego wyraż opinii przez obywateli w sprawach dotycz państwa;
-Zas równości – wszystkie opinie mają tę samą wagę (siłę);
-Zas większości – przyjmowanie stanowiska, za którym opowiada się większość;

Współczesne źródła demokracji: (prawne inspiracje demokracji)
Karta Praw – zawiera zasady funkcjonowania państwa; Dokumenty brytyjskie; Pierwsze konstytucja pisane (stan Wirginia, amerykańska, francuska, polska-1791)
Koniec XVIII wieku – Rewolucja francuska – większy udział mieszkańców w decyzjach politycznych.
Po rewolucji – mieszczaństwo umocniło się jako grupa społeczna.
Państwo miało zapewnić szeroki zakres praw jednostki.
Cechy XIX demokracji:
Wprowadzenie powszechnego szkolnictwa - demokracja łączyła się z kultem rozumu;
Powstanie ruchu robotniczego, partii robotniczych – wpłynęło to na kształt i cechy demokracji;
Anarchizm - celem likwidacja państwa w drodze rewolucji zbrojnej – odrzucał zasady demokracji (ruch robotniczy);
Socjaldemokracja – nurt, który przywiązywał dużą wagę do wolności;
Powstawanie masowych partii robotniczych;
Podział na „lewicę” i „prawicę”
Wizja chadeckich demokracji – ruch ten odwoływał się do nauki kościoła;


T: ZASADY PAŃSTWA DEMOKRATYCZNEGO

Zasady współczesn państwa demokratycznego: (są m.in. w Konst)
1. Zasada suwerenności narodu
2.Zasada podziału i równowagi władz
3.Zasada praworządności
4.Zasada konstytucjonalizmu
5.Zasada pluralizmu

1. Zas suwerenn narodu (suwer ludu) –naród jest suwerenem, czyli podmiot (nosicielem) wł; Przez suwerenność narodu rozumiemy najwyższą wł narodu przejawiającą się w decydowaniu. Naród realizuje swoją suwerenność poprzez demokrację pośrednią i bezpośrednią.
Bezpośrednia:
A)referendum– przyjmuje różne formy prawne (m.in. w Szwajcarii, Danii, a także w Polsce); Rodzaje:
Kryterium czasowe: (okres przeprowadzenia)
r przedparlamentarne – przed podjęciem decyzji przez parlament, przed głosowaniem;
r poparlamentarne;
r pozaparlamentarne – rozstrzygnięcie daje się narodowi pomijając parlament;
Kryterium ze wzgl. na skutki pr referendum:
r konsultatywne - wysondowanie opinii;
r rozstrzygające – zatwierdza lub odrzuca dany akt prawny;
Kryterium, podmiot referendum:
r konstytucyjne – przedmiotem jest uchwalenie lub zmiana konstytucji;
r ustawodawcze – akty niższego rzędu takie jak akty prawne;
B)akt wyborczy- wybory mogą wyłaniać różnego rodzaju podmioty jak parlament, głowa państwa (w republikach prezydenckich), organy samorządu lokalnego, terytorialnego, organy przedstawicielskie;
C)inicjatywa ludowa, (zainicjowanie jakiegoś aktu prawnego) – możliwość wszczęcia postępow prawnego przez określoną liczbę obywateli, zainicjowanie określonego aktu pr;
D)veto ludowe, (zablokowanie jakiegoś aktu pr) wystąpienie przeciwko obowiązującej ustawie
E)samorząd społeczny, inaczej zgromadzenie– rozwiązanie charakteryst dla Szwajcarii – zebranie ogółu uprawnionych do podejmowania decyzji obywateli;

2.Zasada podziału i równowagi władz:
Zasada jednolitości władz – przyjmuje się, że jest typowa dla państw niedemokratycznych (tu:istnieje jeden najwyższy organ państwow, któremu podporządkow są wszystkie inne organy);
Zasada podziału władz – ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą; za „ojca” tej idei uchodzi Montecjusz i J. Lock
-system kooperacji – 3 władze współpracują ze sobą i wzajemnie się równoważą,
-sys separacji władz – typowy dla sys prezydenckich – władze nie mogą się wzajemnie przenikać ani strukturalnie, ani funkcjonalnie,

3.Zasada konstytucjonalizmu:
Konstytucja – akt prawny określający zasady organizacji państwa, oraz relacje pomiędzy jego obywatelami, a władzą, uchwalona przez parlament lub specjalnie wybrane Zgromadzenie Konstytucyjne, a niekiedy uchwalona w referendum.
Szczególna moc pr konstyt – najwyższe źródło prawa w Polsce, inne akty prawne w Polsce służą realizacji postanowień konstytucji;
Szczególna treść konstyt – konst reguluje podstawowe kwestie dla państwa i społeczeństwa. Konst nie zawiera szczegółowych rozwiązań prawnych, określa główne reguły;
Funkcje konstytucji:
F prawna – podstawa systemu prawa,
F integracyjna – traktowana jako pewien symbol integrujący społeczeństwo (tak jak np. godło),
F organizatorska – określa zasady organizacji funkcjonowania organów państwowych,
F programowa – wytycza pewien program, czyli wskazuje pożądany kierunek rozwoju państwa,
Fwychowawcza – akt prezentujący jakiś system wartości, które powinny być realizowane,
Rodzaje konstytucji:
-k pisana i niepisana (Wlk Bryt),
-pełna i niepełna - tzw. mała, dotyczy najważn organów państ,
-k oktrojowana - czyli nadana np. przez monarchę,
-k elastyczne ( które łatwo zmienić) i sztywne (trudna do zmien),
-k stałe i czasowe,

4.Zasada praworządności: (rządy prawa)
Prawo (ujecie przedmiotowe) – uporządkowany formalnie i treściowo zbiór norm postępow zabezpieczonych przymusem państwowym;
Prawo (ujęcie podmiotowe) – jest uprawnienie jednostki wynikające z prawa podmiotowego; uprawnia do wszelkich działań dopuszczalnych, norm aktywności państwowej;
PAŃSTWO PRAWA:
-pierwszeństwo obywatela nad państwem. (Państwo jest dla obywatela, a nie obywatel dla państwa).
-to państwo, w którym rządzi prawo,
-występują stabilne normy prawne,
-występuje pewna hierarchia pewnych aktów prawnych (z konstytucją na czele)
-granicą działania państwa prawa są prawa człow,
Gwarancje rządów prawa:
Ustrojowe: -podział władz, -swobodnie i legalnie działająca opozycja, -niezawisłość sądów, -niezbywalność wolności obywatelskich,
Legislacyjne: -hierarchia aktów pr, -rozgraniczenie kompetencji prawotwórczych, legislacyjnych; (musi być jasne, kto tworzy prawo),
Proceduralne: -wieloinstancyjn trybu rozstrzygania spraw (możliwość odwoływ się do innych instancji), -zasada odpowiedzialn indywidualnej(nie ma odpowiedzialn zbiorowej), -zasada domniemania niewinności, -prawo oskarżonego do obrony w procesie karnym, -badanie zgodności decyzji administracyjnej z prawem,

5.Zasada pluralizmu: (to wielość różnorodności)
-to istnienie wielu różnorodnych sił politycznych konkurujących ze sobą w ramach przyjętych w państwie reguł prawnych.
Przeciwieństwo pluralizmu to monizm polityczny – kierowanie wszystkimi dziedzin życia społ z jednego centrum.


T: TYPY PARTII POLITYCZNYCH

Partia jako zbiorowość, zorganizowana dla celów taktycznych, skupiająca ludzi o jednakow interesach lub światopoglądzie.
Partie polityczne – (wg Maksa Webera) to organizacje społ opierające się na wolnym werbunku członków w celu zdobycia władzy dla ich kierownictwa.
Partia polityczna – (def. na gruncie prawa polskiego) jest dobrowolną organizacja występującą pod określ nazwą, stawiającą sobie za cel udział w życiu publiczn poprzez wybieranie metodami demokratycz wpływ na kształtowanie polityki państwa lub sprawowanie wł publicznej.

RODZAJE PARTII
1.Kryt Ewolucyjny rozwoj partii politycznych:
Partie kadrowe:
-pojawiają się już w I połowie XIX wieku;
-miały elitarny, zamknięty charakter (partie wysokich urzędników);
-zasada ograniczonego członkostwa;
-luźna, swobodna struktura instytucjonalna (niski poziom instytucjonalizmu, tzn. luźna grupa osób, śmietanka towarzyska połączona wspólnymi interesami);
Partie masowe:
-ostatnia ćwiartka XIX wieku;
-upowszechnienie się prawa wyborczego;
-duży skład członkowski;
-silne przywiązanie wyborców do danej partii;
-funkcja integracyjna (masowa mobilizacja określonych grup społecznych);
-rozbudowana struktura instytucjonalna;
-reguła masowego członkostwa;
-model partyjnego awansu;
Partia wyborcza:
-nie ma przywiązania do określonych grup społ (adresatem jest już całe społecz, a nie określona grupa społ);
-sukces wyborczy, a w mniejszym stopniu funkcja edukacyjna;
-skłonność do przenoszenia sympatii wyborczych na inne partie;
-mniejszą rolę odgrywa członkostwo w partii;
2. Kryterium Funkcjonalne:
Partie reprezentacyjne, których celem jest maksymaliz efektu wyborczego (one nie próbują kształcić, wychowywać opinii publ. Są raczej odbiciem preferencji społeczeństwa. Dostosowują swój program do oczekiwań społ; próba obserwacji, co jest dla społeczeństwa istotne;
Partie integracyjne – ich celem jest chęć edukacji, mobilizacji politycznej społecz; próbuje się zaszczepić w państwie program partii;
3 Kryterium Stosunek partii do panującego ustroju:
Partie konstytucyjne – takie, które uznają reguły prawne w państwie, uznają demokratyczny porządek w państwie, przestrzegają prawnych reguł rywalizacji wyborczej;
Partie rewolucyjne – przechwycenie władzy choćby na drodze niekonstytucyjnej. Zburzenie porządku prawnego, konstytucyjnego;
4. Kryterium: Treści ideologiczne/programowe: Lewicowe; Prawicowe; Centrowe; (centroprawicowe, centrolewicowe)

Rodzina partii lewicowych:
- prymat równości nad wolnością;
-akcentowanie potrzeb reform;
-łagodzenie różnic majątkowych;
Partie komunistyczne (doktryna marksistowska) -postulat rewolucyjnego przejęcia władzy;
Partie socjaldemokratyczne
-postulaty reform społecznych, jednak na drodze ewolucyjnej. Wpisany zatem demokratyczny porządek prawny; respektowanie porządku prawnego;
-zdecydowany, deklarowany antykomunizm;
Partie ekologiczne (Partia Zielonych) -postulaty: pacyfizm i ochrona środowiska;
Rodzina partii chadeckich:
-chrześcijańsko-demokratyczne partie prawicowe i centrowe;
-silna, trwała tożsamość chrześcijańska;
-solidaryzm społeczny, dobro społeczne;
-zasada subsydiarności (państwo pełni pomocniczą rolę);
-podkreślona rola rodziny i samorządowych wspólnot politycznych;
Rodzina partii liberalnej:
-akceptują wolność jednostki;
-ochrona własności prywatnej;
-możliwość bogacenia się;
-prymat jednostki nad zbiorowością (nad państwem) – jednostka jest najważniejsza;
Rodzina partii konserwatywnych:
-ideologia pojawia się w końcu XVIII wieku;
-zachowanie trwałości istniejących struktur;
-antyindywidualizm – to społeczeństwo jest ważne;
-tradycjonalizm – poszanowanie tradycji;
-poszanowanie prawa;
-antylewicowość;
Partie ultraprawicowe: -to np. faszystowskie bojówki terroryst ;-ekstremizm prawicowy; -nacisk na bezpiecz; -naród – jako ta najwyższa wartość; -ksenofobia (wrogość wobec obcych);

Typologia systemów partyjnych:
Sys jednopartyjny (np. ZSRR) -to sys charakt dla państw niedemokrat-nie ma pluralizmu, -to sys monopartyjny.
Sys partii hegonomicznej -typowy dla państw niedemokrat,
Sys wielopartyjny (np. w RP) -dopuszczający istnienie wielu partii, -partie polit swobodnie działają na arenie systemu państwa;
Sys dwupartyjne (np. Wlk Bryt, Malta) -swoboda działaln partii, z dominującymi na scenie polit z 2 partiami, -charakteryst dla orientacji większościowych;


T:SYSTEMATYKA KONSTYTUCJI

Konstytucja składa się z 243 art, 13 rozdz (oznaczonych cyframi rzymsk), poprzedzonych preambułą – wstępem
Rozdz. II – wolności, pr i obowiąz człow i obywat
Rozdz. IV-XI – organizacja aparatu państwowego
Rozdz. XII-XIII – tryb dokonywania zmian w Konst i przepisy przejściowe, końcowe

ZASADY USTROJOWE
Zasada suwerenności narodu
-wyrażona wprost w art. 4, naród rozumiemy jako zbiór obywateli państwa
Zasada republikańskiej formy państwa
-demokratyczne formy przekazywania władzy
Zasada demokratycznego państwa prawnego
-nakaz kierowania się prawem;
-istnienie org. państwowych i ich działalność musi opierać się na prawie;
-dominująca rola Konstytucji jako naczelnego źródła prawa;
-prymat ustaw jako źródeł prawa,
-istnienie przejrzystego katalogu aktów prawnych;
-istnienie materii ustawowych;
-przestrzeganie procesu prawotwórczego, w trybie określonym przez Konstytucję;
-istnienie instytucjonalnej gwarancji przestrzegania prawa;
Zasada podziału władzy
-odrębne organy wł ustawod, wykon, sądown; -podział i równowaga trójpodz władz
Zasada reprezentacji politycznej (systemu przedstawicielskiego)
-naród nie sprawuje władzy bezpośrednio, ale za pomocą swoich przedstawicieli;
-partie polityczne;
-mandat – pełnomocnictwo udzielone przez wyborcę swemu przedstawicielowi w drodze aktu wyborczego.
-mandat imperatywny – prawo nie tylko do reprezentowania, ale udziela się przedstawicielowi instrukcji działania, w przypadku, gdy nie odniesie się do tego, można go odwołać, jest zatem przedstawicielem swoje grupy wyborców.
-mandat wolny – poseł nie jest związany instrukcjami wyborcy, jest zatem reprezentantem narodu a nie swojej grupy wyborców, wyborcy nie mogą go odwołać.
Zasada dwuizbowości parlamentu
-izba pierwsza – niższa i izba druga – wyższa; -staranność, poprawność legislacyjna
Zasada pluralizmu politycznego
-działalność partii; -organizacji pozarząd; -zrzeszanie partii polit;
Zasada wzajemnej niezależności państwa i kościołów, oraz innych związków wyznaniowych;
Zasada wolności praw człowieka i obywatela;
-prawa i obowiązki obywatela wyższe niż prawa człowieka
Zasada decentralizacji władzy publicznej;
-decyzje zapadają na jak najniższym szczeblu;
-pozostawia obywatelom „pole działania” tam, gdzie aktywność państwa nie jest konieczna (niezbędna) – art.15 Konstytucji;
-art.16 – Samorząd terytorialny dysponuje własnymi organami pochodzącymi systemów wyborów;
Zasada systemów parlamentarno – gabinetowego;
-parlament wyłoniony w wyborach powszech i bezpośr, w parlamencie większość dysponuje prawem do stworzenia rządu;
-prezydent desygnuje premiera i na jego wniosek skład RM
-prezydent nie ponosi odpowiedzialności politycznej,
-akty prezydent podpisuje, ale za zgodą premiera;
-rząd w całości i poszczególni ministrowie odpowiadają przed sejmem i ustępują na…… sejmu;
-prezydent powoływany przez parlament;
-zwoływanie Rady Gabinetowej obradującej przed przewodnictwem prezydenta;
-rząd w ciągu 14 dni od nominacji uzyskał wotum zaufania w sejmie;
Zasada społecznej gospodarki rynkowej;
-wolność działalności gospodarczej, -wolność prywatna, -solidarność partnerów społ, współpraca pomiędzy nimi,
Zasada wolności i działalności gospodarczej;
-ochrona własności, -prawo dziedziczenia, - art.21 Konst.


II rozdz konst WOLN, PR I OBOWIĄZ CZŁOW I OBYWAT
1897r. – Dekl Pr Człow i Obyw.
Wcześniej sytuacja prawie jednoznacznie wyznaczała przynależność do określonej grupy społecznej.
Od końca XVIII wieku dochodziło do zacierania się różnic pomiędzy stanami.

WOLNOŚCI
-kategoria uprawnień wolnych od ingerencji państwa;
-jednostka uprawniona jest do określonych zachowań i decyzji;
-są pierwotne wobec wszelkich innych uprawnień;
-wolność wyboru;
-decydowanie;
-ograniczenie władzy państwa nad jednostką;
-nie szkodzenie innym jednostkom, grupom, ponieważ wszystkim przysługuje ten sam zakres wolności!
-prawo i państwo ma zagwarantować wolności człowiekowi;
-organy państwa powinny powstrzymywać się od ingerencji w sferze życia objętych poszczególnymi wolnościami;
-prawa człowieka i obywatela służą ochronie interesów jednostki;
-prawa obywatelskie – odnoszą się tylko do obywateli RP
-prawa jednostek powinny mieć oparcie w Konstytucji i ustawach;
-w przypadku sporu pomiędzy jednostka a państwem obowiązek …………..prawnej spoczywa na jednostce;
-prawa jednostki ulegały ………………;

PODZIAŁ PRAW – konstytucja, art. 30
-Zasady ogólne:
Wolność człowieka, zasada równości (art.31); ograniczenie wolności może wprowadzić ustawa; reguła równości (zasada dyskryminacji)
Nabycie obywatelstwa;
Art.37 – wolności i prawa przysługują każdemu człowiekowi, niezależnie od obywatelstwa;

Wolności i prawa osobiste:
Prawna ochrona życia (art.3Cool;
Zakaz poddaw eksperym medycz w tym naukowym bez zgody zainteresowanego;
Zakaz tortur (poniżanie jednostki);
Pr do odszkodow dla każdego, kto bezprawnie został pozbawiony wolności;
Zasada domniemania niewinności;
Pra do obrony;Pr do niezależnego sądu;
Prawo do prywatności w tym tajemnica korespondencji;
Wolność poruszania się po całym terytorium państwa;
Wolność wyboru miejsca zamieszkania; sumienia i religii (art.53);
Zakaz wprowadzenia cenzury w środkach masowego przekazu;
Cudzoziemcy mogą korzystać z prawa azylu (prawo człowieka);

Wolności i prawa polityczne:
Wolność organizowania pokojowych zgromadzeń;
Wolność zrzeszania się (w partiach, związkach czy innych organizacjach);
Pr dostępu obywateli do służby publicznej;
Pr obywatela do informacji o działaniu organów wł publ i osobach piastujących funkcje publ;
Pr wyboru prezydenta, posłów, senatorów, (czyli prawo wyborcze);
Pr składania petycji, skarg i wniosków;

Wolności, prawa ekonomiczne, socjalne i kulturalne:
Prawo własności i jej dziedziczenia;
Swoboda działalności gospodarczej;
Wolność wyboru zawodu i miejsca pracy;
Prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy;
Prawo do zabezpieczenia społecznego, ochrony zdrowia i nauki;
Obowiązek uwzględniania dobra rodziny w polityce społ i gospodarczej oraz praw dziecka;
Bezpieczeństwo ekologiczne;
Zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych obywateli;
Ochrona konsumentów;

Środki ochrony wolności i praw:
Prawo do wynagrodzenia za szkody wyrządzone przez państwo;
Prawo do zaskarżenia orzeczeń wydawanych w I instancji;
Prawo powszechnej skargi do Trybunału Konstytucyjnego;
Prawo występowania z wnioskami do Rzecznika Praw Obywatelskich;

Obowiązki (jednostki wobec państwa):
Obowiązek obywatela wierności RP;
Przestrzegania prawa RP;
Obowiązek ponoszenia ciężarów publicznych w tym podatków;
Obrona ojczyzny;
Dbałość o stan środowiska naturalnego;


III rozdział konstytucji ŹRÓDŁA PRAWA RP
2 rodzaje:- powszechnie obowiązującego prawa, -akty prawa wewnętrznego

Źródła powszech obowiąz pr – ogólny zasięg, wiążą wszystkie podmioty organów wł publ, funkcjonowanie aparatu państwowego, obywateli i inne osoby znajdujące się pod władzą RP.
Podział:-Akty pr o zasięgu ogólnokr; -Akty pr miejsc
Akty ogólnokrajowe – Konstytucja, ustawy, ratyfik umowy międzynar, rozporządz wydawane nie tylko przez Parlament, akty wł wykonaw (rozporządz, które są ściśle powiązane z ustawami).
Akty pr miejscow (art.94)
KONSTYTUCJA:
- możliw scedowania uprawnień decyzyjnych organów państwow na rzecz organiz międzynar.
- Konst wprowadza zasadę jawności i powszechn dostępu do źród pr (akt, który nie został ogłoszony nie może obowiązywać).
- jednostka może powoływać się wprost na Konstytucje.
- zmiana Konstyt– z jej inicjatywą może wystąp prezydent, senat, 1/5 posłów, (czyli 92 posłów).

ratyfikowane umowy międzynarodowe – ⅔ przy kworum (quorum) wynoszącym 50%
Ustawy – akt o charakterze normatywnym ustanawiający normy prawne o charakterze generalnym i abstrakcyjnym, uchwalany przez Parlament w określonym trybie.
Delegacja ustawodawcza – uprawnienie do wydawania aktów wykonawczych skierowane do określonych organów wykonawczych. Jest niezbędna do ustanowienia rozporządzenia.
Tryb uchwalania ustaw – większość zwykła chyba, że Konstytucja stanowi inaczej (np. w przypadku umów ratyfikowanych).
Inicjatywa ustawodawcza – przysługuje Radzie Ministrów, Prezydentowi, senatowi, posłom, a także obywatelom w liczbie co najmniej 100.000.
Rozporządzenia – wymaga delegacji ustawodawczej, ma pośredni obowiązujący charakter. Uprawnieni do wydawania: Prezydent, Rząd, Premier (Prezes Rady Ministrów), Ministrowie, Przewodniczący Komitetów powoływani w skład rządu, KRRiT.
Rozporządz z mocą ustawy – może pojawić się w wyjątk syt (stan wojen). Kiedy sejm nie może zebrać się na posiedzenie wówczas Prezydent na wnios rządu może to rozporządz ustanowić.
Akty pr miejscow – uregulowane w konkretn ustawach: ust o samorz gminnym, powiatowym. Moc obowiązująca na teryt wł danego organu. Uchwały Rady Gminy, Powiatu, Sejmik Woj.


T: ZASADY WYBORCZE W RP:
Zasady wyborcze:
Prawo wyborcze – całokształt norm regulujących spos wyłaniania organu przedstawicielskiego; przywilej obywatela do udziału w wyborach;
Zasada powszechności,
Zasada równości,
Zasada bezpośredniości,
Zasada tajności głosowania,

Powszechność prawa wyborczego, – co do zasady wszyscy obywatele państwa, którzy osiągną określony minimalny wiek mają prawo głosować i być wybieranym;
Równość prawa wyborczego – każdy wyborca ma jednakową liczbę głosów. Każdy głos ma tę samą wartość, co innych wyborców. Każdy przedstawiciel (poseł, senator) wybierany jest poprzez podobną, równą liczbę wyborców. (Ograniczenia systemu równości – system pluralny i system kurialny);
Bezpośredniość prawa wyborczego – osobisty, bezpośredni charakter głosowania;
Tajność głosowania – wyborca głosuje w warunkach gwarantujących, że treść jego głosu nie zostanie ujawniona;

System wyborczy:
-sys większośc – mandaty otrzymuje tylko ta partia, która otrzymała najw il głosów w danym okręgu;
-sys proporcjon – podział mandatów odbywa się odpowiednio do uzyskanych wyników przez poszczególne partie; SPOSÓB PRZELICZENIA GŁOSÓW:-system d’Hondta:

Ordynacja wyborcza do sejmu i senatu;
Ustawa o wyborze Prezydenta;
Ustawa o wyborze do organów samorządu terytorialnego;
Wybory powszechne, bezpośrednie, równe, tajne, proporcjonalne;

Równość wyborów – w znaczeniu formalny – każdy wyborca posiada 1 głos; w znaczeniu materialnym – równy wpływ na wynik wyborczy;
* Wybory prezydenckie – powszechne, równe, bezpośrednie i tajne;
* ………………..…… – powszechne, równe, bezpośrednie, tajne
rozdział mandatów:
– powyżej 20.000 …………………..
– poniżej 20.000 …………………

Warunki posiadania praw wyborczych:
Ukończenie 18 roku życia najpóźniej w dniu głosowania;
Posiadanie obywatelstwa polskiego;
Dysponowanie pełnią praw politycznych;

Bierne prawo wyborcze:
Wiek: sejm - co najmniej ukończone 21 rok życia; senat – 30 lat, prezydent – 35 rok życia,

Progi wyborcze: - w rozdziale mandatów biorą udział partie, które przekroczą określony próg 5%; koalicji – 8%
Senat – większość zwykła, ten kto uzyskał największą liczbę głosów w okręgu;
Sejm – system d’Hondta;

Ważność wyborów – przesądza o nich Sąd Najwyższy. Wyborcy maja prawo do składania protestów. (Podstawa-dopuszczenie się przestępstw przeciwko wyborom);

Wygaśnięcie mandatów trakcie kadencji:
-Umowa złożenia ślubowania; -Utrata prawa wybieralności; -Śmierć
-Złożenie niezgodnego z prawdą oświadczenia majątkowego;
-Powołanie na określ stanowisko np. Prezes NIK, NBP, RPO, Rz Pr Dziecka, członka KRRiT, Ambasadora, Rady Polityki Pieniężnej, zatrudnienie w kancelarii sejmu, senatu, Prezydenta lub adm. Rządowej z wyjątkiem członkostwa w RM, także na stanowisku Sekretarza Stanu.
Mandatu nie mogą sprawować: Sędziowie, prokuratorzy, policja, żołnierze służby czynnej, funkcjonariusze służb ochrony państwa.


T: ORGAN PAŃSTWA W STOSUNKACH MIĘDZYNARODOWYCH

Organy państwa dzielimy na: organy wewn i organy zewn.
Organy wewnętrzne, – czyli głowa państwa, rząd, szef rządu, parlament,
Organy zewnętrzne – stałe przedstawicielstwa dyplomatyczne (ambasady), urzędy konsularne, misje doraźne, inaczej misje specjalne (np. wizyta przedstawiciela państwa w innym państwie),

Przedstawicielstwa dyplomatyczne – stała dyplomacja; od XV wieku.
Prawo legacji – możliwość przyjmowania i wysyłania obcych przedstawicieli dyplomatycznych. Wyróżniamy prawo czynne i bierne (przyjmujemy obcego ambasadora na nasze terytorium).
Współczesne prawo dyplomatyczne opiera się na konwencji wiedeńskiej o stosunkach dyplomatycznych (1961r.). zgodnie z nią państwa ustanawiają stosunki dyplomatyczne na podstawie wzajemnej umowy. Po zawarciu takiego porozumienia państwo znajduje szefa takiej misji – ambasadora.
Szefowie misji dyplomatycznej dzielą się na 3 klasy:
Ambasador – szef misji dyplomatycznej ( Nuncjusz - w przypadku stolicy apostolskiej);
Posłowie nadzwyczajni lub minister pełnomocny;
Charge d’affaires;
Mianowanie na szefa misji dyplomatycznej:
Kandydat musi uzyskać zgodę państwa przyjmującego (agrement);
Państwo przyjmujące może odmówić zgodę na przyjęcie kandydata, bez podania uzasadnienia;
Po uzyskaniu zgody szef państwa wysyłającego wystawia tzw. listy uwierzytelniające, wówczas składane są one głowie państwa przyjmującego;
Czasami szef misji jest akredytowany w większej ilości państw;
Funkcje misji dyplomatycznej:
Reprezentowanie państwa wysyłającego w państwie przyjmującym;
Ochrona interesów państwa wysyłającego i jego obywateli;
Prowadzenie rozmów, negocjacji z państwem przyjmującym;
Zdobywanie informacji o państwie przyjmującym metodami zgodnymi z prawem;
Popieranie przyjaznych stosunków między państwem wysyłającym a państwem przyjmującym;

Misja:
Szef misji (Ambasador);
Personel dyplomatyczny (Radcy, Attache);
Personel administracyjny i techniczny;
Służba misji (wykonująca prace porządkowe);
Cechy personelu dyplomatycznego:
Korzystają z suwerenności, nietykalności;
Bez zgody szefa (Ambasadora) urzędnicy państwa przyjmującego nie mają prawo wstępu na teren placówki;
Mają przywileje i immunitety;
Obowiązki misji dyplomatycznej wobec państwa przyjmującego:
Poszanowanie prawa państwa przyjmującego;
Zakaz ingerencji w sprawy wewnętrzne państwa przyjmującego;
Wszyscy szefowie misji dyplomatycznych stanowią korpus dyplomatyczny.

Urzędy konsularne
Cechy stosunków konsularnych:
Umowa między państwami;
Podstawą prawną ustanowienia stosunków konsularnych jest konwencja wiedeńska z 1963 roku;
Listy komisyjne;
Musi być udzielona zgoda państwa przyjmującego (exegnatur) na kandydaturę szefa misji konsularnej;
Szefowie misji konsularnej – 4 klasy (z konwencji z 1963r.):
Konsulowie generalni;
Konsulowie;
Wicekonsulowie;
Agenci konsularni;
Konsul honorowy – zajęcie nieodpłatne, działalność uboczna nieprzynosząca dochodów.
Funkcje misji konsularnych:
Ochrona interesów państwa wysyłającego i jego obywateli;
Popieranie rozwoju stosunków gospodarczych, kulturalnych i naukowych między państwem wysyłającym a przyjmującym;
Zapoznawanie się z warunkami życia gospodarczego, kulturalnego i naukowego w państwie przyjmującym (legalnymi sposobami);
Wydawanie paszportów oraz wiz;
Pełnienie czynności notariusza i urzędnika stanu cywilnego;
Udzielanie pomocy statkom i samolotom państwa wysyłającego;


Post został pochwalony 0 razy
Powrót do góry
Zobacz profil autora
Zobacz poprzedni temat :: Zobacz następny temat  
Autor Wiadomość
magdula
Administrator



Dołączył: 05 Lut 2009
Posty: 23
Przeczytał: 0 tematów

Ostrzeżeń: 0/5

PostWysłany: Pią 11:36, 06 Lut 2009    Temat postu:

ZASADY USTROJU POLITYCZNEGO PAŃSTWA

28-10-2007


Ustrój polityczny – to pojęcie określające strukturę organizacyjną, kompetencje i wzajemne relacje organu państwa.

Według Arystotelesa „ustrój” jako ujęcie, pewien porządek władz w ogóle a przede wszystkim ich rządu.

System polityczny i reżim polityczny.

System polityczny – wyróżniamy 3 pojęcia definicyjne:

Ř Podejście instytucjonalne – system polityczny jest rozumiany jako ogół instytucji służących podejmowaniu decyzji politycznych;
Ř Ujęcie relacjonalne – system definiowany jako ogół zależności, jakie powstają w toku walki o władze i jej utrzymanie (ogół pewnych relacji);
Ř Funkcjonalne – system polityczny to struktura integrująca wspólnotę polityczną;


Reżim polityczny – jako zbiór formalnych i nieformalnych zasad, oraz mechanizmów regulujących funkcjonowanie władzy politycznej oraz sposób jego powiązania ze społeczeństwem.




1) System parlamentarno – gabinetowy
Cechy:
Ř Władza rządu, czyli gabinetu;
Ř Rząd jest odpowiedzialny przed parlamentem;
Ř Układ sił w parlamencie wpływa na kształt rządu;
Ř Głowa państwa pełni przeważnie funkcje reprezentacyjne;
Ř Nie ma ścisłej separacji władz (parlamentarzyści mogą być członkami rządu);


2) System prezydencki
Cechy:
Ř Organizacyjna i funkcjonalna separacja władz;
Ř W odrębnych wyborach powoływana jest głowa państwa i w odrębnych wyborach powoływany jest parlament;
Ř Istnieje zakaz łączenia funkcji deputowanego i członka rządu;
Ř Prezydent powołuje ministrów, którzy ponoszą przed nim odpowiedzialność polityczną;
Ř Prezydent jest jednocześnie głową państwa i szefem rządu;
Ř Władza ustawodawcza posiada pełną autonomię w stanowieniu prawa;
Ř Władza wykonawcza (prezydent) posiada pełną autonomię w wykonywaniu prawa;
Ř Prezydent nie jest politycznie odpowiedzialny przed parlamentem;
Ř Prezydent nie może odwołać parlamentu przed końcem kadencji;


3) System półprezydencki
Cechy:
Ř Tryb wyboru prezydenta – to powszechne wybory;
Ř Możliwość powoływania przez prezydenta szefa rządu, jak i ministrów na wniosek szefa rządu;
Ř Brak bezpośredniej podległości ministrów prezydentowi (nie są siłą doradczą);
Ř Dualizm egzekutywy – zarówno prezydent, jak i rząd są częścią władzy wykonawczej;


4) System komitetowy
Cechy:
Ř Zdecydowana dominacja parlamentu w systemie rządu;
Ř Egzekutywa – rząd jest traktowany jako specyficzny komitet parlamentu;


Reżim totalitarny
Ř Zakwestionowana rola demokracji wyborów władz
Ř Dążenie do objęcia swymi kompetencjami wszystkich dziedzin życia społecznego;
Ř Brak jakiejkolwiek opozycji;


Autorytarny
Ř Na czele państwa stoi swoiście pojmowany autorytet, np. jednostka, lub grupa (jakaś partia), która sama definiuje siebie jako autorytet;
Ř Dopuszczana jest opozycja;
Ř Wystarcza bierność obywateli – jako wystarczająca i oczekiwana przez władze cecha;







PAŃSTWO
· z greckiego – polis – specyficzne greckie miasta o własnym ustroju
· rzymskie – cintas – gm9ina pełnoprawnych obywateli, lub państwo obywateli rzymskich
· respublika – wspólnota wszystkich obywateli;
· w średniowieczu - terra – ziemia, terytorium;
· włoskie – stato – stan funkcjonujący w określonej rzeczywistości;
· państwo – pan, panować – definiowany jest ten termin z osobą;


Definicja funkcjonalna państwa, – która państwo definiuje przez pryzmat funkcjonalny.
Grocjusz – „państwo jako zrzeszenie wolnych ludzi w celu korzystania z prawa oraz dobra powszechnego”

Definicja strukturalno – elementowa państwa, – definiowana jest przez strukturę elementowe.
Jellinek – „państwo to zbiorowość, na którą składają się 3 elementy: terytorium, ludność i władza”

Definicja psychologiczna państwa,
Petrażycki – „państwo to zbiór wyobrażeń dotyczących władczych stosunków międzyludzkich”

Definicja socjologiczna państwa,
- „państwo jako zespół ludzi występujących jako członkowie lub funkcjonariusze określonych instytucji i posiadających z tego tytułu określone prerogatywy (przywileje)”



Cechy państwa:
1. Państwo to organizacja polityczna;
2. Państwo to organizacja przymusowa (przymus fizyczny - możliwość stosowania siły fizycznej, doprowadzenie kogoś do aresztu, wojsko i policja – jest to przymus legalny; przymus ekonomiczny – to np. podatki, oraz zakaz transferu kapitału zagranicą; przymus psychologiczny – państwo posiada monopol na przekaz informacji, istnienie cenzury);
3. Państwo jako organizacja terytorialna – państwo ściśle wiąże się z istnieniem terytorium – reguła niepodzielności państwa;
4. Państwo jako organizacja suwerenna – niezależność władzy państwowej od wszelkiej władzy w stosunkach z innymi państwami i organizacjami międzynarodowymi, oraz od wszelkiej innej władzy wewnątrz państwa.
Państwo suwerenne to takie, które posiada władzę zwierzchnią nad swoim terytorium i ludnością;
Państwo suwerenne to takie, które może nawiązywać równoprawne stosunki z innymi państwami lub organizacjami międzynarodowymi;
Państwo suwerenne to takie, które może swobodnie kształtować swój własny ustrój społeczny, polityczny i gospodarczy;
Państwo suwerenne to takie, które nie posiada ponad sobą nikogo innego, jak tylko Boga ŕ według Badin’a


Geneza państwa

Starożytność:
Wg Arystotelesa:
- państwo pochodzi z natury, wspólnoty rodzinne, osady, jedność osad i rodów utworzone z samowystarczalności istnienia;
-formułował pewne podstawy ustroju państwowego – powinny być 3 czynniki:
· -doradzające – władza naczelna, rozstrzyga o większych sprawach;
· -rządzące – musi być podporządkowane zgromadzeniu;
· -sądzące – powinny orzekać zgodnie z prawem i poczuciem sprawiedliwości;
-dokonał podziału ustrojów na dobre (monarchia, arystokracja, politeja) i złe (tyrania, oligarchia, demokracja);
Monarchia – władza króla, powstaje z chwilą pojawienia się rodu; jednostce przyznawana jest władza królewska;
Arystokracja – najdoskonalsi obywatele, znakomita forma rządów;
Politeja – doskonały ustrój, coś pośredniego pomiędzy rządami bogatych i biednych; stabilność polityczna i społeczna; umiarkowana klasa; ostrożna w działaniu, hamuje zapędy ku jakimś buntom; gwarant równowagi społecznej;
Tyrania – rządy złej jednostki, której celem jest dobro własne;
Oligarchia – rządy bogatych, ale wcale nie najdoskonalszych; liczy się dla nich dobro własne;
Demokracja – rządy ubogich, biednych;


Doktryny teologiczne:
Św. Augustyn – De civitas Dei, Bóg dał człowiekowi państwo; dostrzegał walkę dwóch porządków: państwo boże i państwo ziemskie (Civitas Terrena);
Tomasz z Akwinu – każdy ustrój tworzyli ludzie; hierarchiczny porządek społeczny;

Doktryna patriarchalna:
Robert Filmer – król jest patriarchą narodu, za najdoskonalszy ustrój uważał władzę absolutną;

Doktryna patrymonialna:
Ludwig von Haller – państwo jako dziedziczona własność dynastii panującej; obowiązywały prawa dziedziczenia;

Doktryna umowy społecznej:
Grocjusz – naturalne dążenie do życia we wspólnocie przez człowieka;
Spinoza – stan przedpaństwowy był stanem trwogi; opowiadał się za demokracją;
Hobbes – teza o pesymistycznym charakterze natury człowieka, stąd koncepcje o utworzeniu państwa, które hamowałoby agresywne zapędy człowieka;
Lock – myślał podobnie, okres przedpaństwowy był okresem szczęśliwości, jednak w tym stanie również pojawiały się konflikty. Dlatego widział przyczynę powołania państwa; dwa etapy: umowa między jednostkami, które powołują społeczeństwo, w drugim etapie społeczeństwo powołało państwo;

Doktryna podboju:
-państwo powstaje w rezultacie podbojów terytorialnych;

Doktryna rozwarstwienia klasowego:
Fryderyk Engels – państwo pojawia się wtedy, gdy następuje rozpad społeczeństwa nierówne klasy, konflikty o własność;

Doktryna socjologiczna:
-państwo jako instytucja realizująca potrzeby społeczne;

Powstanie państwa
Ř Zjednoczenie dwóch lub większej liczby państw (Zjednoczone Emiraty Arabskie);
Ř Rozpad państwa w więcej organizmów państwowych (Czechosłowacja);
Ř Uzyskanie niepodległości przez terytorium zależne;


04-11-2007


TEMAT: HISTORYCZNY ROZWÓJ PAŃSTWA

Państwa starożytnego wschodu (Mezopotamia, starożytny Egipt, Indie, Chiny)
Cechy:
Ř Monarchia teokratyczna – władza państwowa pochodziła od boga (boski charakter władzy);
Ř Ekspansja – powstawały z mniejszych organizmów politycznych, terytorialnych na drodze ekspansji;
Ř Eksploatacyjna gospodarka – niewolnicy lub ludność stanowiły siłę roboczą;
Ř Stagnacja gospodarcza – starożytne miasta ograniczały się do nawadniania pól;
Ř Powstaje stopniowo aparat państwowy – pewna kasta urzędników;
Ř Władza zcentralizowana;
Ř Nieograniczona władza monarchy;
Ř Współdziałanie z naturą – przypisywanie boskich cech pewnym naturalnym zjawiskom;

Fazy rozwoju państwa starożytnego wschodu:
1) Jednoczenie i organizowanie się władzy aparatu państwowego;
2) Dalsza koncentracja i umacnianie się władzy, ekspansja terytorialna;
3) Konflikty wewnętrzne oraz upadek władzy (upadek danego imperium, państwa)


Starożytna Grecja
Cechy:
Ř Niewielki rozmiar państw (polis miały niewielkie rozmiary);
Ř Ekspansja terytorialna, kolonializm (wysepki wokół Turcji);
Ř „polis” – państwo, miasto – wspólnota obywateli;
Ř Początkowo dominowały królestwa;
Ř Władza monarchów pochodzi od bogów (np. od Zeusa);
Ř Uznawali, że bogowie opiekują się całą wspólnotą (wszystkimi), a nie tylko władcami;

Stopniowo w coraz liczniejszych „polis” zanikają monarchie.
v Polis arystokratyczna – rządy dobrze urodzonych (kilku, kilkudziesięciu rodzin, którzy mieli m.in. zwierzchnictwo nad armią)
v Polis oligarchiczna – rządy bogatych i zamożnych (niezależnie od pochodzenia), prowadziła do buntów, rebelii mniej zamożnych i biednych ludzi
v Polis tyrania – lud znajdował sobie przywódcę, który z czasem przekształcał się w tyrana
v Polis demokratyczna – rządy ludu, równość praw politycznych obywateli – nawet najbiedniejsi mogą ubiegać się o urzędy

Filip Macedoński ŕ podporządkowuje sobie Greków. W 330 r p.n.e. Grecja przechodzi pod władze Rzymu.


Starożytny Rzym
Cechy:
Ř Początki imperium wiążą się z ekspansją Rzymu;
Ř Początki starożytnego Rzymu – to królestwo:
· Naród rzymski opierał się na więzach rodowych
· Mieszkańcy trudnili się rolnictwem
· Coraz bardziej rozbudowana armia rzymska
Ř Schyłek królestwa następuje w VI w p.n.e.
Ř Obalone królestwo ŕ rodzi się republika:
· Następuje wzrost terytorialny Rzymu
· Coraz silniej rozbudowana armia rzymska, oparta głównie na chłopach
· Pojawia się senat – najwyższy organ
· Zgromadzenie ludowe
· Wybieralność urzędników
· Zasada kadencyjności urzędników
· Wybierano dyktatora w sytuacjach zagrożenia, wojny – pełnił on nieograniczoną władzę przez pół roku
Ř Juliusz Cezar ŕ schyłek republiki i początek cesarstwa:
· Władza przechodzi w ręce pojedynczych jednostek
· Pryncypat – princeps senatus – pierwszy senator (tak określano cesarza, ale jego władza już wtedy była nieograniczona)
· Dominat – formalnie wprowadzony w 284 roku przez cesarza Dioklecjana – władza absolutna dla cesarza, cesarz traktowany i uznawany jest za boga już za życia
· 395 rok – podział cesarstwa na wschodnie (Cesarstwo Bizantyjskie ze stolicą w Konstantynopolu) i zachodnie ( za stolicą w Rzymie)
· 476 rok – ostateczny upadek Rzymu (upadek zachodniego cesarstwa)


Średniowiecze
Ustroje państwowe:
Ř System feudalny
· Pierwowzór to państwo Franków we wczesnym średniowieczu
· Wykształciła się klasa rycerzy, która uzyskała nadania ziemskie od władców – w zamian zobowiązują się do obowiązku zbrojnego wstawiennictwa za władcę i goszczenia go
· Feudał = wasal - właściciel ziemski
· Lenno – ziemia nadawana w użytkowanie wasalowi (lennikowi)

Piramida władzy:
Monarchia(władcy) ŕ najwięksi możnowładcy ŕ duchowni ŕ rycerstwo ŕ poddani

Ř Monarchia patrymonialna (ojcowizna)
· Państwo jest dziedziczną własnością dynastii panującej, jako prywatny majątek króla
· Król jest wszechwładny (rozdaje pieniądze, urzędy synom – dzielenie terytorium na dzielnice)
Ř Monarchia stanowa – prawne, faktyczne wyodrębnienie się grup stanów społecznych
Wyodrębniamy:
· Stany uprzywilejowane (sam król i rycerstwo uczestniczą w rządach)
· Monarcha dzieli się władzą z grupami uprzywilejowanymi społeczeństwa (pojawiają się różne, niezależne od króla zgromadzenia stanowe – tj. parlament, w Polsce sejm walny i sejmiki ziemskie). Następstwa tronu są uregulowane.


Państwo nowożytne
Ř Upadek Konstantynopola – zdobycie go przez Turków to początek nowego okresu;
Ř Narodziny idei państwa liberalnego - to takie, które:
· Formalnie szanuje wszystkich obywateli
· Jest neutralne światopoglądowo
· Stopniowe oddzielanie państwa od kościoła
· Anglia – pierwowzór państwa liberalnego
Ř Idea absolutyzmu
· Monarchia renesansowa
- współistnienie elementów monarchii stanowej i monarchii absolutnej;
- swoboda działania w sferze władzy publicznej (monarcha działał swobodnie w sferze kształtowania publicznego;
- umocnienie władzy monarchy;
- kontrola kościoła przez monarchię;
- wzrost liczby i znaczenia urzędników – rozbudowywuje się aparat państwowy;
- wystawianie urzędów na sprzedaż;
· Monarchia absolutna (powrót do silnej władzy królewskiej)
- jedność i niepodzielność władzy królewskiej;
- wyłączność tworzenia prawa przez monarchię;
- wyłączność kierowania wszelkimi prawami państwowymi przez monarchę;
- monarcha pozostaje poza kontrolą społeczną;
- monarcha jest suwerenem;
- religijne uzasadnienie absolutyzmu;
- posługiwanie się ciałami kolegialnymi (monarchę mają wspierać rady, tworzyć pozory doradcze, ale to monarcha sam decyduje);
· Absolutyzm oświecony (typ państwa charakterystyczny dla II połowy XVIII w.)
- u podłoża tego państwa leżały głębokie przemiany społeczne, czyli np. wzrost roli ambicji politycznej mieszczaństwa;
- upowszechnianie się myśli filozoficznej oświecenia;
- dostrzeganie potrzeb reform społecznych (rebelie i wybuchy społeczne);
- Prusy Fryderyka I i Austria Józefa I ŕ to wzorcowi władcy absolutyzmu oświeconego;
- rozwój przemysłu i handlu;
- powszechny obowiązek nauczania (upowszechnienie szkolnictwa);
- stopniowe uwłaszczenie rolnictwa (odchodzenie od feudalizmu) – oddawanie ziem chłopom;
- zniesienie tortur;
- zniesienie procesów o czary;


Pod koniec XVIII wieku rodzi się rewolucja przemysłowa – następuje wzrost demograficzny, wzrost znaczenia mieszczaństwa i kształtuje się ustrój kapitalistyczny.
Cechy:
· Liberalizm gospodarczy
- wolność pracy, produkcji, handlu,
- wolna konkurencja,
- państwo sprowadza się do roli „nocnego stróża” – nie wtrąca się do procesów gospodarczych, ale pilnuje bezpieczeństwa,
· Kapitalizm monopolistyczny
- polega na coraz większym gromadzeniu własności, tworzenie większych organizacji gospodarczych, coraz większa koncentracja kapitału,
- w tym okresie państwo coraz bardziej wpływa na gospodarkę,
· Kapitalizm państwowo – monopolistyczny
- duże korporacje, państwo to jeden wielki organ,


Państwo liberalno – demokratyczne
Ř Państwo staje się „przyjazne” obywatelom (demokratyzacja);
Ř Upowszechnianie prawa wyborczego (praw publicznych);


Państwo totalitarne (Włochy Mussoliniego, Niemcy Hitlera)
Ř Stopienie czynników: partia, władza, naród;
Ř Stopienie aparatu państwowego z aparatem partyjnym;
Ř Wyeksponowany aparat przymusu (wojsko, policja, paramilitarne oddziały);
Ř Łączenie kultu państwa z kultem wodza;
Ř Państwa faszystowskie niosły sprzeciw wobec określonej ideologii, tj. antysemityzm, antydemokracja;


Państwa Trzeciego Świata (inaczej: Państwa Rozwijające się)
Ř Powstawały na terenach dawnych kolonii;


Państwo socjalistyczne (inaczej: Państwo demokracji ludowej)
Ř Fundament – doktryna socjalizmu;
Ř Antyindywidualizm (to społeczeństwo jest ważne, a nie jednostka);
Ř Antyliberalizm;
Ř Antykonserwatyzm;


Państwa współczesne - dzielimy ze względu na:





SYSTEM POLITYCZNY PAŃSTWA

System polityczny państwa – jest rozumiany jako ogół organów państwowych, partii politycznych, organizacji oraz grup społecznych uczestniczących w działaniach danego państwa, a także ogół zasad i norm regulujących stosunki pomiędzy nimi.

1) podsystem instytucjonalny
- obejmuje struktury państwa, aparat państwowy, partie polityczne, grupy interesu.
2) podsystem funkcjonalny
- składa się z ogółu funkcji i ról wypełnianych przez poszczególne instytucje (aparat państwowy, partie i aparat ucisku).
3) podsystem regulacyjny (normatywny)
-obejmuje on ogół norm przy pomocy, których regulowane są stosunki społeczno-polityczne. Składa się on z form prawnych (kodeksy) i formy nieformalne (np. tradycje narodowe, kultura polityczna państwa).
4) system komunikacyjny – ogół związków (interakcji) zachodzących pomiędzy poszczególnymi elementami systemu politycznego.


Organ Państwowy – osoba lub grupa osób podejmujących na gruncie obowiązującego prawa działania uznawane za państwowe.

Podział organów państwowych:
Ř Organy prawodawcze;
Ř Organy sądownicze;
Ř Organy o charakterze kontrolnym;
Ř Organy o charakterze administracyjnym;

Głowa państwa
Ř Może być jednoosobowa, jaki i wieloosobowa;
Ř Dożywotni charakter głowy państwa w monarchiach (wyjątek Turkmenistan, gdzie jest dożywotni prezydent);
Ř Tryb wyborów prezydenta jest zróżnicowany (wybory bezpośrednie - dokonywane przez społeczeństwo, wybory pośrednie – prezydent wybierany przez kolegium elektorów wyłowione przez społeczeństwo, np. Stany Zjednoczone, wybory pośrednie – parlament lub zgromadzenie wybiera prezydenta);
Ř Pozycja prezydenta jest bardzo zróżnicowana:
· System prezydencki (prezydent jest i zatem głową państwa, jak i szefem rządu, np. Stany Zjednoczone);
· System gabinetowo-parlamentarny;


Parlament – jest zróżnicowany w wielu krajach:
Ř System parlamentarno-komitetowy (np. Szwajcaria – jednolitość władzy. Parlament szwajcarski wyłania Rade Związkową, która jest rządem – ma status komitetu parlamentarnego. Rada Związkowa, czyli rząd jest również głową państwa);
Ř Dwuizbowość parlamentu lub jednoizbowość – kadencja obu izb jest różna w różnych państwach;
Ř Funkcje parlamentu:
· Funkcja ustawodawcza (parlament poprzez uchwalenie konstytucji kreuje ustrój państwa);
· Funkcja kreacyjna (parlament coś tworzy, np. nowe instytucje);
· Funkcja kontrolna (parlament kontroluje rząd, głównie w postaci debaty, wotum nieufności)


18-11-2007
zaliczenie: test wielokrotnego wyboru i do uzupełnienia, 20 pytań; 9 luty / HCP, sala 218 lub 205;



System organów administracyjnych:
-administracja ogólna (rząd na czele),
-administracja przymusu bezpośredniego (wojsko, policja),
-administracja gospodarcza,
-administracja społeczno-kulturalna

Rząd – osoby, kierujące odpowiednimi różnymi resortami. Obok ministrów resortowych istnieje możliwość mianowania ministra bez teki – bez resortu.

Procedura powoływania rządu:
1) Procedura parlamentarna
- to parlament ma decydujący głos w tworzeniu rządu. Procedura typowa dla systemu parlamentarno-gabinetowego (musi mieć poparcie rządu),
2) Procedura pozaparlamentarna
-typ charakterystyczny dla systemów prezydenckich. Decyzja o kształcie i składzie rządu należy do prezydenta i głowy państwa (np. Stany Zjednoczone),

Główne zadania rządu:
1) Kierowanie aparatem administracyjnym – rząd jest najwyższym zwierzchnikiem w państwie,
2) Realizacja parlamentarnych aktów prawnych z ustawami na czele,
3) Wpływ na działalność prawodawczą parlamentu, zwłaszcza przez inicjatywę ustawodawczą,
4) Tworzenie prawa w zakresie przyznanych rządowi kompetencji,
5) Opracowanie i realizacja budżetu,
6) Realizacja polityki zagranicznej państwa,


Sądownictwo -III władza w państwie. Wymiar sprawiedliwości realizowane przez niezawisłe sądy.

Do zadań sądów należy:
1) Orzekanie w zakresie prawa cywilnego, karnego i administracyjnego;
2) Kontrola zgodności działań innych organów państwowych z konstytucją i szeroko rozumianym prawem. (w Polsce zajmuje się tym Trybunał Konstytucyjny);


ORGAN PAŃSTWA W STOSUNKACH MIĘDZYNARODOWYCH

Organy państwa dzielimy na:
organy wewnętrzne i organy zewnętrzne.


Organy wewnętrzne, – czyli głowa państwa, rząd, szef rządu, minister spraw zagranicznych,

Organy zewnętrzne – stałe przedstawicielstwa dyplomatyczne (ambasady), urzędy konsularne, misje doraźne, inaczej misje specjalne (np. wizyta przedstawiciela państwa w innym państwie),


Przedstawicielstwa dyplomatyczne – stała dyplomacja; od XV wieku.

Prawo legacji – możliwość przyjmowania i wysyłania obcych przedstawicieli dyplomatycznych. Wyróżniamy prawo czynne i bierne (przyjmujemy obcego ambasadora na nasze terytorium).

Współczesne prawo dyplomatyczne opiera się na konwencji wiedeńskiej o stosunkach dyplomatycznych (1961r.). zgodnie z nią państwa ustanawiają stosunki dyplomatyczne na podstawie wzajemnej umowy. Po zawarciu takiego porozumienia państwo znajduje szefa takiej misji – ambasadora.

Szefowie misji dyplomatycznej dzielą się na 3 klasy:
1) Ambasador – szef misji dyplomatycznej ( Nuncjusz - w przypadku stolicy apostolskiej);
2) Posłowie nadzwyczajni lub minister pełnomocny;
3) Charge d’affaires;

Mianowanie na szefa misji dyplomatycznej:
Ř Kandydat musi uzyskać zgodę państwa przyjmującego (agrement);
Ř Państwo przyjmujące może odmówić zgodę na przyjęcie kandydata, bez podania uzasadnienia;
Ř Po uzyskaniu zgody szef państwa wysyłającego wystawia tzw. listy uwierzytelniające, wówczas składane są one głowie państwa przyjmującego;
Ř Czasami szef misji jest akredytowany w większej ilości państw;

Funkcje misji dyplomatycznej:
Ř Reprezentowanie państwa wysyłającego w państwie przyjmującym;
Ř Ochrona interesów państwa wysyłającego i jego obywateli;
Ř Prowadzenie rozmów, negocjacji z państwem przyjmującym;
Ř Zdobywanie informacji o państwie przyjmującym metodami zgodnymi z prawem;
Ř Popieranie przyjaznych stosunków między państwem wysyłającym a państwem przyjmującym;

Misja:
Ř Szef misji (Ambasador);
Ř Personel dyplomatyczny (Radcy, Attache);
Ř Personel administracyjny i techniczny;
Ř Służba misji (wykonująca prace porządkowe);

Cechy personelu dyplomatycznego:
Ř Korzystają z suwerenności, nietykalności;
Ř Bez zgody szefa (Ambasadora) urzędnicy państwa przyjmującego nie mają prawo wstępu na teren placówki;
Ř Mają przywileje i immunitety;

Obowiązki misji dyplomatycznej wobec państwa przyjmującego:
Ř Poszanowanie prawa państwa przyjmującego;
Ř Zakaz ingerencji w sprawy wewnętrzne państwa przyjmującego;


Wszyscy szefowie misji dyplomatycznych stanowią korpus dyplomatyczny.


Urzędy konsularne
Cechy stosunków konsularnych:
Ř Umowa między państwami;
Ř Podstawą prawną ustanowienia stosunków konsularnych jest konwencja wiedeńska z 1963 roku;
Ř Listy komisyjne;
Ř Musi być udzielona zgoda państwa przyjmującego (exegnatur) na kandydaturę szefa misji konsularnej;

Szefowie misji konsularnej – 4 klasy (z konwencji z 1963r.):
1) Konsulowie generalni;
2) Konsulowie;
3) Wicekonsulowie;
4) Agenci konsularni;
Konsul honorowy – zajęcie nieodpłatne, działalność uboczna nieprzynosząca dochodów.

Funkcje misji konsularnych:
Ř Ochrona interesów państwa wysyłającego i jego obywateli;
Ř Popieranie rozwoju stosunków gospodarczych, kulturalnych i naukowych między państwem wysyłającym a przyjmującym;
Ř Zapoznawanie się z warunkami życia gospodarczego, kulturalnego i naukowego w państwie przyjmującym (legalnymi sposobami);
Ř Wydawanie paszportów oraz wiz;
Ř Pełnienie czynności notariusza i urzędnika stanu cywilnego;
Ř Udzielanie pomocy statkom i samolotom państwa wysyłającego;


TEMAT: FORMY PAŃSTW

Charakter prawny państwa:
Monarchia:
Ř Forma rządów, w której głową państwa jest monarcha, sprawująca przeważnie dożywotnie te władze,(np. król, sułtan, cesarz, szach, faraon). Może sprawować on władze samodzielnie, bądź z innymi organami państwa;
Ř Monarchia absolutna – monarcha pełni władzę absolutną, jest całkowitym suwerenem, (np. Arabia Saudyjska);
Ř Monarchia parlamentarna – panuje reguła „król panuje, ale nie rządzi”. Król sprawuje funkcje ceremonialne, reprezentacyjne, integracyjne. Monarcha to symbol tradycji,

Republika:
Ř Głowa państwa wyłaniana jest na określony czas w drodze wyboru przez obywateli, bądź określone specjalne kolegium wyborcze;
Ř Parlament – zwykle dwuizbowy;

Relacje miedzy organizacjami państwowymi:
1) Prezydialny system rządów: (system szwajcarski)
Ř Polega na zamkniętej egzekutywie, co oznacza, że funkcje głowy państwa i szefa rządu wykonuje ten sam podmiot (najczęściej 1 osoba);
Ř Nie ma możliwości łączenia miejsc w rządzie;
Ř Funkcjonowanie rządu jest niezależne od większości parlamentarnej;
Ř Głowa państwa nie może rozwiązać parlament;
2) Parlamentarny system rządów:
Ř To tzw. Podwójna egzekutywa – rozdzielenie funkcji głowy państwa i szefa rządu,
· system parlamentarno-gabinetowy:
- wpływ parlamentu na kształt i funkcjonowanie rządu,
- głowa państwa ma prawo do rozwiązywania parlamentu;


Systemy:
-parlamentarno-gabinetowy
ŕ system kanclerski
-prezydencki
ŕ system prezydencki wschodni
-półprezydencki
- parlamentarno-komitetowy (w Szwajcarii)

System kanclerski – podkreśla silną wolę szefa rządu. Rząd kierowany przez szefa rządu;
System prezydencki wschodni – typowy dla byłych republik radzieckich;


STRUKTURA TERYTORIALNO – ADMINISTRACYJNA PAŃSTWA

- Składniki szeroko rozumianego państwa.
Państwa unitarne i złożone.


Państwo unitarne:
Ř Jest jednolite wewnętrznie, jego poszczególne jednostki terytorialno-administracyjne są podporządkowane organom państwowym i zorganizowane w identyczny sposób;
Ř Jednolity system prawa;
Ř Jednolite obywatelstwo;
Ř Jednolity system organów państwowych prawodawczych, wykonawczych, sądowych;

Podział państwa unitarnego:
· Państwa zdecentralizowane
-organy regionalne budowane są niezależnie od organów centralnych (samorząd terytorialny);
· Państwa zcentralizowane
-organy regionalne są w pełni podporządkowane urzędnikom wyznaczonym przez władze centralne;


Państwo złożone:
Ř W państwach złożonych ich części składowe (terytorialne) zachowuje określoną sfere suwerenności.

Wyróżniamy kilka typów państw złożonych:
· Unia personalna
-związek dwóch lub więcej państw, których łączy wspólna głowa państwa (wspólny król);
· Unia realna
-związek dwóch lub więcej państw, które oprócz wspólnej głowy państwa mają i wspólne inne organy państwowe (sprawy zagraniczne, wojskowe, finansowe realizowane były wspólnie);
· Federacja
-jest państwem związkowym, którego części składowe mają samodzielność prawną i do pewnego stopnia określoną samodzielność polityczną (np. Szwajcaria).
Cechy federacji jako państwa złożonego:
o Terytorium państwa pod względem administracyjno-politycznym nie jest jednolitą całością. Składa się z terytoriów o określonym stopniu samodzielności, ale pozbawionych prawa pełnego uczestnictwa w stosunkach międzynarodowych,
o Nie mają prawa secesji z danego państwa,
o Podmioty federacji rozporządzają władzę ustrojodawczą (np. prawo do ustanowienia własnej konstytucji) i ustawodawczą (podejmowanie własnych ustaw),
o Mogą mieć też własny system prawny i sądowy,
o Posiadają własne organy władzy (parlament, rząd),
o Podwójne obywatelstwo (np. obywatelem federacji i obywatelem Bawarii),
o Parlament federalny jest dwuizbowy,
o Podział kompetencji miedzy federację a jej części składowe,



Samorząd terytorialny
-państwo powierza wykonanie określonych zadań władzy publicznej.
Decentralizacja władzy = samorząd
Cechy:
Ř Wyłanianie własnych przedstawicieli w drodze wyborów;
Ř Organizowanie (zaspokajanie) potrzeb mieszkańców;
Ř Realizacja zadań publicznych;
Ř Nadzór organów rządowych nad organami samorządowymi;


Autonomia
-wewnętrzne samozarządzanie części terytorium państwa w oparciu o kompetencje ustawodawcze dotyczące spraw o lokalnym znaczeniu.
Kryteria tworzenia autonomii:
Ř Kryterium etniczne – przyznawane grupie etnicznej, np. Kraj Basków;
Ř Kryterium geograficzne – wyspiarskie położenie;
Ř Kryterium ekonomiczne
Autonomia to pewna samodzielność, ale ograniczona.



TEMAT: ZASADY USTROJOWE DEMOKRATYCZNEGO PAŃSTWA

Demokracja – początki wywodzi ze starożytności, (Rzym za czasów republiki).

Różnice pomiędzy demokracją antyczną a współczesną:
Ř W starożytności demokracja była ujmowana jako jeden ze sposobów sprawowania władzy – przez Arystotelesa oceniany jako zły ustrój;

3 wspólne cechy demokracji antycznej i współczesnej:
Ř Zasada wolności – prawo do swobodnego wyrażania opinii przez obywateli w sprawach dotyczących państwa;
Ř Zasada równości – wszystkie opinie mają tę samą wagę (siłę);
Ř Zasada większości – przyjmowanie stanowiska, za którym opowiada się większość;

Różnice:
Ř Podmiot władzy – demokracja antyczna to władza dla osób dysponujących czasem, wyłącznie mężczyzn posiadających status obywateli;
Ř Bezpośredni charakter demokracji antycznej dominował – wszyscy obywatele brali bezpośredni udział w stanowieniu demokracji. Dziś – dominuje demokracja pośrednia;
Ř Sposób rozumienia wolności – w demokracji antycznej obywatele dysponowali wolnością polityczną (wąskie jej rozumienie) jako wolne uczestnictwo w kierowaniu sprawami państwa. Nowożytna demokracja – szerzej rozumiany zakres swobód indywidualnych (wolność słowa, zrzeszania się);

Współczesne źródła demokracji: (prawne inspiracje demokracji)
Ř Karta Praw – zawiera zasady funkcjonowania państwa;
Ř Dokumenty brytyjskie
Ř Pierwsze konstytucja pisane (stan Wirginia, amerykańska, francuska, polska-1791)

Koniec XVIII wieku – Rewolucja francuska – większy udział mieszkańców w decyzjach politycznych.
Po rewolucji – mieszczaństwo umocniło się jako grupa społeczna.
Państwo miało zapewnić szeroki zakres praw jednostki.

Cechy XIX demokracji:
Ř Wprowadzenie powszechnego szkolnictwa - demokracja łączyła się z kultem rozumu;
Ř Powstanie ruchu robotniczego, partii robotniczych – wpłynęło to na kształt i cechy demokracji;
Ř Anarchizm - celem likwidacja państwa w drodze rewolucji zbrojnej – odrzucał zasady demokracji (ruch robotniczy);
Socjaldemokracja – nurt, który przywiązywał dużą wagę do wolności;
Ř Powstawanie masowych partii robotniczych;
Ř Podział na „lewicę” i „prawicę”
Ř Wizja chadeckich demokracji – ruch ten odwoływał się do nauki kościoła;






25-11-2007

TEMAT: KLUCZOWE ZASADY PAŃSTWA DEMOKRATYCZNEGO



Współczesna demokracja

Zasady współczesnego państwa demokratycznego: (są m.in. w Konstytucji)

Ř Zasada suwerenności narodu (suwerenności ludu) – zgodnie z tą zasadą naród jest suwerenem, czyli podmiotem (nosicielem) władzy;
Przez suwerenność narodu rozumiemy najwyższą władzę narodu przejawiającą się w decydowaniu.
Naród realizuje swoją suwerenność poprzez demokrację pośrednią i bezpośrednią.
· Bezpośrednia:
-referendum,
-akt wyborczy,
-inicjatywa ludowa, (zainicjowanie jakiegoś aktu prawnego)
-veto ludowe, (zablokowanie jakiegoś aktu prawnego)
-samorząd społeczny,

· Referendum – przyjmuje różne formy prawne (m.in. w Szwajcarii, Danii, a także w Polsce)
Rodzaje:
Kryterium czasowe: (okres przeprowadzenia)
ü referendum przedparlamentarne – przed podjęciem decyzji przez parlament, przed głosowaniem;
ü referendum poparlamentarne;
ü referendum pozaparlamentarne – rozstrzygnięcie daje się narodowi pomijając parlament;



Kryterium ze wzgl. na skutki prawne referendum:
ü referendum konsultatywne - wysondowanie opinii;
ü referendum rozstrzygające – zatwierdza lub odrzuca dany akt prawny;

Kryterium, podmiot referendum:
ü referendum konstytucyjne – przedmiotem jest uchwalenie lub zmiana konstytucji;
ü referendum ustawodawcze – akty niższego rzędu takie jak akty prawne;


· Inicjatywa ludowa – możliwość wszczęcia postępowania prawnego przez określoną liczbę obywateli, zainicjowanie określonego aktu prawnego;

· Veto ludowe – wystąpienie przeciwko obowiązującej ustawie;


· Zgromadzenie ludowe (samorząd społeczny) – rozwiązanie charakterystyczne dla Szwajcarii – zebranie ogółu uprawnionych do podejmowania decyzji obywateli;

· Akt wyborczy – wybory mogą wyłaniać różnego rodzaju podmioty jak parlament, głowa państwa (w republikach prezydenckich), organy samorządu lokalnego, terytorialnego, organy przedstawicielskie;


Ř Zasady wyborcze:
· Prawo wyborcze – całokształt norm regulujących sposób wyłaniania organu przedstawicielskiego;
· Prawo wyborcze – przywilej obywatela do udziału w wyborach;
· Zasada powszechności,
· Zasada równości,
· Zasada bezpośredniości,
· Zasada tajności głosowania,

ü Powszechność prawa wyborczego, – co do zasady wszyscy obywatele państwa, którzy osiągną określony minimalny wiek mają prawo głosować i być wybieranym;
ü Równość prawa wyborczego – każdy wyborca ma jednakową liczbę głosów. Każdy głos ma tę samą wartość, co innych wyborców. Każdy przedstawiciel (poseł, senator) wybierany jest poprzez podobną, równą liczbę wyborców. (Ograniczenia systemu równości – system pluralny i system kurialny);
ü Bezpośredniość prawa wyborczego – osobisty, bezpośredni charakter głosowania;
ü Tajność głosowania – wyborca głosuje w warunkach gwarantujących, że treść jego głosu nie zostanie ujawniona;


· System wyborczy:
-system większościowy – mandaty otrzymuje tylko ta partia, która otrzymała największą ilość głosów w danym okręgu;

-system proporcjonalny – podział mandatów odbywa się odpowiednio do uzyskanych wyników przez poszczególne partie;
SPOSÓB PRZELICZENIA GŁOSÓW:
-system d’Hondta:

Załóżmy, że w podziale mandatów w okręgu pięcio - mandatowym uczestniczą 4 listy, które uzyskały odpowiednio:
Lista A - 500 głosów
Lista B - 205 głosów
Lista C - 150 głosów
Lista D - 145 głosów

Dla metody d'Hondta tabela będzie miała następującą postać:
Lista Liczba głosów na listę Wynik dzielenia liczby głosów przez 1 Wynik dzielenia liczby głosów przez 2 Wynik dzielenia liczby głosów przez 3 Wynik dzielenia liczby głosów przez 4 Wynik dzielenia liczby głosów przez 5
A 500 500 250 166,67 125 100
B 205 205 102,5 68,33 51,25 41
C 150 150 75 50 37,5 30
D 145 145 72,5 48,33 36,25 29

Podział mandatów będzie więc następujący:
Lista A - 3 mandaty
Lista B - 1 mandat
Lista C - 1 mandat
Lista D - bez mandatów





Ř Zasada podziału i równowagi władz:
· Zasada jednolitości władz
· Zasada podziału władz

ü Zasada jednolitości władz – przyjmuje się, że jest typowa dla państw niedemokratycznych.
Niedemokratycznych aparacie państwowym istnieje jeden najwyższy organ państwowy, któremu podporządkowane są wszystkie inne organy;
ü Zasada podziału władz – ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą;
za „ojca” tej idei uchodzi Montecjusz i J. Lock
-system kooperacji – 3 władze współpracują ze sobą i wzajemnie się równoważą,
-system separacji władz – typowy dla systemów prezydenckich – władze nie mogą się wzajemnie przenikać ani strukturalnie, ani funkcjonalnie,

Ř Zasada konstytucjonalizmu:
· Konstytucja – akt prawny określający zasady organizacji państwa, oraz relacje pomiędzy jego obywatelami, a władzą, uchwalona przez parlament lub specjalnie wybrane Zgromadzenie Konstytucyjne, a niekiedy uchwalona w referendum.
· Szczególna moc prawna konstytucji – najwyższe źródło prawa w Polsce, inne akty prawne w Polsce służą realizacji postanowień konstytucji;
· Szczególna treść konstytucji – konstytucja reguluje podstawowe kwestie dla państwa i społeczeństwa. Konstytucja nie zawiera szczegółowych rozwiązań prawnych, określa główne reguły;
· Funkcje konstytucji:
ü Funkcja prawna – podstawa systemu prawa,
ü Funkcja integracyjna – traktowana jako pewien symbol integrujący społeczeństwo (tak jak np. godło),
ü Funkcja organizatorska – określa zasady organizacji funkcjonowania organów państwowych,
ü Funkcja programowa – wytycza pewien program, czyli wskazuje pożądany kierunek rozwoju państwa,
ü Funkcja wychowawcza – akt prezentujący jakiś system wartości, które powinny być realizowane,
· Rodzaje konstytucji:
ü Kryterium: formy konstytucji:
-konstytucja pisana,
-konstytucja niepisana (Wielka Brytania),
ü Kryterium: treści konstytucji:
-pełna - regulująca całokształt,
-niepełna - tzw. mała, dotyczy najważniejszych organów państwowych,
ü Kryterium: procedury powstawania:
-konstytucja oktrojowana - czyli nadana np. przez monarchę,
ü Kryterium: sposób zmiany konstytucji:
-konstytucje elastyczne - które łatwo zmienić (rzadkość, Wielka Brytania)
-konstytucje sztywne – procedura trudna do zmieniania,
ü Kryterium: okres obowiązywania konstytucji:
-konstytucje stałe,
-konstytucje czasowe,




09-12-2007




Ř Zasada praworządności: (rządy prawa)
· Prawo (ujecie przedmiotowe) – uporządkowany formalnie i treściowo zbiór norm postępowania zabezpieczonych przymusem państwowym;
· Prawo (ujęcie podmiotowe) – jest uprawnienie jednostki wynikające z prawa podmiotowego; uprawnia do wszelkich działań dopuszczalnych, norm aktywności państwowej;
· Państwo prawa:
-to państwo, w którym rządzi prawo,
-występują stabilne normy prawne,
-występuje pewna hierarchia pewnych aktów prawnych (z konstytucją na czele i ustawy jako najważniejsze źródła prawa),
-granicą działania państwa prawa są prawa człowieka,
· Państwo prelogatywne – władza nie dopuszcza żadnych ograniczeń wobec siebie, to państwo niedemokratyczne,
· Gwarancje rządów prawa:
ü Ustrojowe: -podział władz,
-swobodnie i legalnie działająca opozycja,
-niezawisłość sądów,
-niezbywalność wolności obywatelskich,

ü Legislacyjne: -hierarchia aktów prawnych (konstytucja, ustawy, itd.),
-rozgraniczenie kompetencji prawotwórczych, legislacyjnych
(musi być jasne, kto tworzy prawo),

ü Proceduralne: -wieloinstancyjność trybu rozstrzygania spraw
(możliwość odwoływania się do innych instancji),
-zasada odpowiedzialności indywidualnej
(nie ma odpowiedzialności zbiorowej),
-zasada domniemania niewinności,
-prawo oskarżonego do obrony w procesie karnym,
-badanie zgodności decyzji administracyjnej z prawem,

W państwie prawa przyjmuje się regułę pierwszeństwo obywatela nad państwem. (Państwo jest dla obywatela, a nie obywatel dla państwa).


Ř Zasada pluralizmu: (to wielość różnorodności)
-to istnienie wielu różnorodnych sił politycznych konkurujących ze sobą w ramach przyjętych w państwie reguł prawnych.

Przeciwieństwo pluralizmu to monizm polityczny – kierowanie wszystkimi dziedzinami życia społecznego z jednego centrum (ośrodka) decyzyjnego.

Partia jako zbiorowość, zorganizowana dla celów taktycznych, skupiająca ludzi o jednakowych interesach lub światopoglądzie.

Partie polityczne – (wg Maksa Webera) to organizacje społeczne opierające się na wolnym werbunku członków w celu zdobycia władzy dla ich kierownictwa.

Partia polityczna – (def. na gruncie prawa polskiego) jest dobrowolną organizacja występującą pod określona nazwą, stawiającą sobie za cel udział w życiu publicznym poprzez wybieranie metodami demokratycznymi wpływ na kształtowanie polityki państwa lub sprawowanie władzy publicznej.


TYPY PARTII POLITYCZNYCH

Ř Kryterium: Ewolucyjnego rozwoju partii politycznych:
1) Partie kadrowe:
-pojawiają się już w I połowie XIX wieku;
-miały elitarny, zamknięty charakter (partie wysokich urzędników);
-zasada ograniczonego członkostwa;
-luźna, swobodna struktura instytucjonalna (niski poziom instytucjonalizmu, tzn. luźna grupa osób, śmietanka towarzyska połączona wspólnymi interesami);

2) Partie masowe:
-ostatnia ćwiartka XIX wieku;
-upowszechnienie się prawa wyborczego;
-duży skład członkowski;
-silne przywiązanie wyborców do danej partii;
-funkcja integracyjna (masowa mobilizacja określonych grup społecznych);
-rozbudowana struktura instytucjonalna;
-reguła masowego członkostwa;
-model partyjnego awansu;

3) Partia wyborcza:
-nie ma przywiązania do określonych grup społecznych (adresatem jest już całe społeczeństwo, a nie określona grupa społeczna);
-sukces wyborczy, a w mniejszym stopniu funkcja edukacyjna;
-skłonność do przenoszenia sympatii wyborczych na inne partie;
-mniejszą rolę odgrywa członkostwo w partii;


Ř Kryterium: Funkcjonalne:
1) Partie reprezentacyjne, których celem jest maksymalizacja efektu wyborczego (one nie próbują kształcić, wychowywać opinii publicznej. Są raczej odbiciem preferencji społeczeństwa. Dostosowują swój program do oczekiwań społeczeństwa; próba obserwacji, co jest dla społeczeństwa istotne;
2) Partie integracyjne – ich celem jest chęć edukacji, mobilizacji politycznej społeczeństwa; próbuje się zaszczepić w państwie program partii;

Ř Kryterium: Stosunek partii do panującego ustroju:
1) Partie konstytucyjne – takie, które uznają reguły prawne w państwie, uznają demokratyczny porządek w państwie, przestrzegają prawnych reguł rywalizacji wyborczej;
2) Partie rewolucyjne – przechwycenie władzy choćby na drodze niekonstytucyjnej. Zburzenie porządku prawnego, konstytucyjnego;

Ř Kryterium: Treści ideologiczne/programowe:
1) Lewicowe;
2) Prawicowe;
3) Centrowe; (centroprawicowe, centrolewicowe)



ŕ Rodziny partii politycznych:

Ř Rodzina partii lewicowych:
- prymat równości nad wolnością;
-akcentowanie potrzeb reform;
-łagodzenie różnic majątkowych;

· Partie komunistyczne (doktryna marksistowska)
-postulat rewolucyjnego przejęcia władzy;

· Partie socjaldemokratyczne
-postulaty reform społecznych, jednak na drodze ewolucyjnej. Wpisany zatem demokratyczny porządek prawny; respektowanie porządku prawnego;
-zdecydowany, deklarowany antykomunizm;

· Partie ekologiczne (Partia Zielonych)
-postulaty: pacyfizm i ochrona środowiska;


Ř Rodzina partii chadeckich:
-chrześcijańsko-demokratyczne partie prawicowe i centrowe;
-silna, trwała tożsamość chrześcijańska;
-solidaryzm społeczny, dobro społeczne;
-zasada subsydiarności (państwo pełni pomocniczą rolę);
-podkreślona rola rodziny i samorządowych wspólnot politycznych;

Ř Rodzina partii liberalnej:
-akceptują wolność jednostki;
-ochrona własności prywatnej;
-możliwość bogacenia się;
-prymat jednostki nad zbiorowością (nad państwem) – jednostka jest najważniejsza;

Ř Rodzina partii konserwatywnych:
-ideologia pojawia się w końcu XVIII wieku;
-zachowanie trwałości istniejących struktur;
-antyindywidualizm – to społeczeństwo jest ważne;
-tradycjonalizm – poszanowanie tradycji;
-poszanowanie prawa;
-antylewicowość;

Ř Partie ultraprawicowe:
-to np. faszystowskie bojówki terrorystyczne;
-ekstremizm prawicowy;
-nacisk na bezpieczeństwo;
-naród – jako ta najwyższa wartość;
-ksenofobia (wrogość wobec obcych);



ŕ Typologia systemów partyjnych:

Ř Liczba partii w danym systemie:
· System jednopartyjny (np. Związek Radziecki)
-to system charakterystyczny dla państw niedemokratycznych,
-nie ma pluralizmu,
-to system monopartyjny.

· System partii hiegonomicznej
-typowy dla państw niedemokratycznych,

· System wielopartyjny (np. w Polsce)
-dopuszczający istnienie wielu partii,
-partie polityczne swobodnie działają na arenie systemu państwa;

· Systemy dwupartyjne (np. Wielka Brytania, Malta)
-swoboda działalności partii, z dominującymi na scenie politycznej z dwoma partiami,
-charakterystyczny dla orientacji większościowych;



SYSTEMATYKA KONSTYTUCJI

Konstytucja składa się z 243 artykułów, 13 rozdziałów (oznaczonych cyframi rzymskimi), poprzedzonych preambułą – wstępem
Rozdz. II – wolności, prawa i obowiązki człowieka i obywatela
Rozdz. IV-XI – organizacja aparatu państwowego
Rozdz. XII-XIII – tryb dokonywania zmian w Konstytucji i przepisy przejściowe, końcowe



ZASADY USTROJOWE

§ Zasada suwerenności narodu
-wyrażona wprost w art. 4, naród rozumiemy jako zbiór obywateli państwa

§ Zasada republikańskiej formy państwa
-demokratyczne formy przekazywania władzy

§ Zasada demokratycznego państwa prawnego
-nakaz kierowania się prawem;
-istnienie org. państwowych i ich działalność musi opierać się na prawie;
-dominująca rola Konstytucji jako naczelnego źródła prawa;
-prymat ustaw jako źródeł prawa,
-istnienie przejrzystego katalogu aktów prawnych;
-istnienie materii ustawowych;
-przestrzeganie procesu prawotwórczego, w trybie określonym przez Konstytucję;
-istnienie instytucjonalnej gwarancji przestrzegania prawa;

§ Zasada podziału władzy
-odrębne organy władzy ustawodawczej, wykonawczej, sądowniczej;
-podział i równowaga trójpodziału władz

§ Zasada reprezentacji politycznej (systemu przedstawicielskiego)
-naród nie sprawuje władzy bezpośrednio, ale za pomocą swoich przedstawicieli;
-partie polityczne;
-mandat – pełnomocnictwo udzielone przez wyborcę swemu przedstawicielowi w drodze aktu wyborczego.
-mandat imperatywny – prawo nie tylko do reprezentowania, ale udziela się przedstawicielowi instrukcji działania, w przypadku, gdy nie odniesie się do tego, można go odwołać, jest zatem przedstawicielem swoje grupy wyborców.
-mandat wolny – poseł nie jest związany instrukcjami wyborcy, jest zatem reprezentantem narodu a nie swojej grupy wyborców, wyborcy nie mogą go odwołać.

§ Zasada dwuizbowości parlamentu
-izba pierwsza – niższa,
-izba druga – wyższa;
-staranność, poprawność legislacyjna

§ Zasada pluralizmu politycznego
-działalność partii;
-organizacji pozarządowych;
-zrzeszanie partii politycznych;
16-12-2007

§ Zasada wzajemnej niezależności państwa i kościołów, oraz innych związków wyznaniowych;

§ Zasada wolności praw człowieka i obywatela;
-prawa i obowiązki obywatela wyższe niż prawa człowieka

§ Zasada decentralizacji władzy publicznej;
-decyzje zapadają na jak najniższym szczeblu;
-pozostawia obywatelom „pole działania” tam, gdzie aktywność państwa nie jest konieczna (niezbędna) – art.15 Konstytucji;
-art.16 – Samorząd terytorialny dysponuje własnymi organami pochodzącymi systemów wyborów;

§ Zasada systemów parlamentarno – gabinetowego;
-parlament wyłoniony w wyborach powszechnych i bezpośrednich, ……..w parlamencie większość dysponuje prawem do stworzenia rządu;
-prezydent desygnuje premiera i na jego wniosek skład Rady Ministrów
-prezydent nie ponosi odpowiedzialności politycznej,
-akty prezydent podpisuje, ale …………premiera;
-rząd w całości i poszczególni ministrowie odpowiadają przed sejmem i ustępują na…… sejmu;
-prezydent powoływany przez parlament;
-zwoływanie Rady Gabinetowej obradującej przed przewodnictwem prezydenta;
-rząd w ciągu 14 dni od nominacji uzyskał wotum zaufania w sejmie;

§ Zasada społecznej gospodarki rynkowej;
Cechy:
-wolność działalności gospodarczej,
-wolność prywatna,
-solidarność partnerów społecznych, współpraca pomiędzy nimi,

§ Zasada wolności i działalności gospodarczej;
-ochrona własności,
-prawo dziedziczenia, - art.21 Konst.





II rozdział konstytucji
– WOLNOŚCI, PRAWA I OBOWIĄZKI CZŁOWIEKA I OBYWATELA

1897r. – Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela.
Wcześniej sytuacja prawie jednoznacznie wyznaczała przynależność do określonej grupy społecznej.
Od końca XVIII wieku dochodziło do zacierania się różnic pomiędzy stanami.

Ř Rozróżnienie
· WOLNOŚCI
-kategoria uprawnień wolnych od ingerencji państwa;
-jednostka uprawniona jest do określonych zachowań i decyzji;
-są pierwotne wobec wszelkich innych uprawnień;
-wolność wyboru;
-decydowanie;
-ograniczenie władzy państwa nad jednostką;
-nie szkodzenie innym jednostkom, grupom, ponieważ wszystkim przysługuje ten sam zakres wolności!
-prawo i państwo ma zagwarantować wolności człowiekowi;
-organy państwa powinny powstrzymywać się od ingerencji w sferze życia objętych poszczególnymi wolnościami;
-prawa człowieka i obywatela służą ochronie interesów jednostki;
-prawa obywatelskie – odnoszą się tylko do obywateli RP
-prawa jednostek powinny mieć oparcie w Konstytucji i ustawach;
-w przypadku sporu pomiędzy jednostka a państwem obowiązek …………..prawnej spoczywa na jednostce;
-prawa jednostki ulegały ………………;

· PODZIAŁ PRAW – konstytucja, art. 30
-Zasady ogólne:
1) Wolność człowieka, zasada równości (art.31); ograniczenie wolności może wprowadzić ustawa; reguła równości (zasada dyskryminacji)
2) Nabycie obywatelstwa;
3) Art.37 – wolności i prawa przysługują każdemu człowiekowi, niezależnie od obywatelstwa;

-Wolności i prawa osobiste:
1) Prawna ochrona życia (art.3Cool;
2) Zakaz poddawania eksperymentom medycznym w tym naukowym bez zgody zainteresowanego;
3) Zakaz tortur (poniżanie jednostki);
4) Prawo do odszkodowania dla każdego, kto bezprawnie został pozbawiony wolności;
5) Zasada domniemania niewinności;
6) Prawo do obrony;
7) Prawo do niezależnego sądu;
Cool Prawo do prywatności w tym tajemnica korespondencji;
9) Wolność poruszania się po całym terytorium państwa;
10) Wolność wyboru miejsca zamieszkania;
11) Wolność sumienia i religii (art.53);
12) Zakaz wprowadzenia cenzury w środkach masowego przekazu;
13) Cudzoziemcy mogą korzystać z prawa azylu (prawo człowieka);

-Wolności i prawa polityczne:
1) Wolność organizowania pokojowych zgromadzeń;
2) Wolność zrzeszania się (w partiach, związkach czy innych organizacjach);
3) Prawo dostępu obywateli do służby publicznej;
4) Prawo obywatela do informacji o działaniu organów władzy publicznej i osobach piastujących funkcje publiczne;
5) Prawo wyboru prezydenta, posłów, senatorów, (czyli prawo wyborcze);
6) Prawo składania petycji, skarg i wniosków;

-Wolności, prawa ekonomiczne, socjalne i kulturalne:
1) Prawo własności i jej dziedziczenia;
2) Swoboda działalności gospodarczej;
3) Wolność wyboru zawodu i miejsca pracy;
4) Prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy;
5) Prawo do zabezpieczenia społecznego, ochrony zdrowia i nauki;
6) Obowiązek uwzględniania dobra rodziny w polityce społecznej i gospodarczej oraz praw dziecka;
7) Bezpieczeństwo ekologiczne;
Cool Zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych obywateli;
9) Ochrona konsumentów;

-Środki ochrony wolności i praw:
1) Prawo do wynagrodzenia za szkody wyrządzone przez państwo;
2) Prawo do zaskarżenia orzeczeń wydawanych w I instancji;
3) Prawo powszechnej skargi do Trybunału Konstytucyjnego;
4) Prawo występowania z wnioskami do Rzecznika Praw Obywatelskich;

-Obowiązki (jednostki wobec państwa):
1) Obowiązek obywatela wierności RP;
2) Przestrzegania prawa RP;
3) Obowiązek ponoszenia ciężarów publicznych w tym podatków;
4) Obrona ojczyzny;
5) Dbałość o stan środowiska naturalnego;







III rozdział konstytucji
– ŹRÓDŁA PRAWA RP

2 rodzaje:
-powszechnie obowiązującego prawa
-akty prawa wewnętrznego


Źródła powszechnie obowiązującego prawa – ogólny zasięg, wiążą wszystkie podmioty organów władzy publicznej, funkcjonowanie aparatu państwowego, obywateli i inne osoby znajdujące się pod władzą RP.
Podział:
· Akty prawne o zasięgu ogólnokrajowym;
· Akty prawa miejscowego (na obszarze działania np. gminy)

Akty ogólnokrajowe – Konstytucja, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe, rozporządzenia wydawane nie tylko przez Parlament, akty władzy wykonawczej (rozporządzenia, które są ściśle powiązane z ustawami).

Akty prawa miejscowego (art.94)

Hierarchia:
Konstytucja ŕ ratyfikowane umowy międzynarodowe ŕ akty prawa wspólnotowego (rozporządzenia, dyrektywy, decyzje) ŕ ustawy ŕ rozporządzenia

KONSTYTUCJA:
- daje możliwość scedowania uprawnień decyzyjnych organów państwowych na rzecz organizacji międzynarodowych.
- Konstytucja wprowadza zasadę jawności i powszechnego dostępu do źródeł prawa (akt, który nie został ogłoszony nie może obowiązywać).
- jednostka może powoływać się wprost na Konstytucje.
- zmiana Konstytucji – z jej inicjatywą może wystąpić prezydent, senat, 1/5 posłów, (czyli 92 posłów).
- może ……….….. w drodze ustawy, które w jednakowym brzmieniu muszą przyjąć sejm lub senat.


Ratyfikowane umowy międzynarodowe – ⅔ przy kworum (quorum) wynoszącym 50%
Ustawy – akt o charakterze normatywnym ustanawiający normy prawne o charakterze generalnym i abstrakcyjnym, uchwalany przez Parlament w określonym trybie.
Delegacja ustawodawcza – uprawnienie do wydawania aktów wykonawczych skierowane do określonych organów wykonawczych. Jest niezbędna do ustanowienia rozporządzenia.
Tryb uchwalania ustaw – większość zwykła chyba, że Konstytucja stanowi inaczej (np. w przypadku umów ratyfikowanych).
Inicjatywa ustawodawcza – przysługuje Radzie Ministrów, Prezydentowi, senatowi, posłom, a także obywatelom w liczbie co najmniej 100.000.
Rozporządzenia – wymaga delegacji ustawodawczej, ma pośredni obowiązujący charakter. Uprawnieni do wydawania: Prezydent, Rząd, Premier (Prezes Rady Ministrów), Ministrowie, Przewodniczący Komitetów powoływani w skład rządu, KRRiT.
Rozporządzenia z mocą ustawy – może pojawić się w wyjątkowych sytuacjach (stan wojenny). Kiedy sejm nie może zebrać się na posiedzenie wówczas Prezydent na wniosek rządu może to rozporządzenie ustanowić.
Akty prawa miejscowego – uregulowane w konkretnych ustawach: ustawa o samorządzie gminnym, powiatowym. Moc obowiązująca na terytorium władzy danego organu.
Uchwały Rady Gminy, Powiatu, Sejmik Województwa.


ZASADY WYBORCZE W RP:
· Ordynacja wyborcza do sejmu i senatu;
· Ustawa o wyborze Prezydenta;
· Ustawa o wyborze do organów samorządu terytorialnego;
· Wybory powszechne, bezpośrednie, równe, tajne, proporcjonalne;

Równość wyborów – w znaczeniu formalny – każdy wyborca posiada 1 głos; w znaczeniu materialnym – równy wpływ na wynik wyborczy;
* Wybory prezydenckie – powszechne, równe, bezpośrednie i tajne;
* ………………..…… – powszechne, równe, bezpośrednie, tajne
rozdział mandatów:
– powyżej 20.000 …………………..
– poniżej 20.000 …………………

Warunki posiadania praw wyborczych:
· Ukończenie 18 roku życia najpóźniej w dniu głosowania;
· Posiadanie obywatelstwa polskiego;
· Dysponowanie pełnią praw politycznych;

Bierne prawo wyborcze:
· Wiek: sejm - co najmniej ukończone 21 rok życia; senat – 30 lat, prezydent – 35 rok życia,

Progi wyborcze: - w rozdziale mandatów biorą udział partie, które przekroczą określony próg 5%; koalicji – 8%
· Senat – większość zwykła, ten kto uzyskał największą liczbę głosów w okręgu;
· Sejm – system d’Hondta;

Ważność wyborów – przesądza o nich Sąd Najwyższy. Wyborcy maja prawo do składania protestów. (Podstawa-dopuszczenie się przestępstw przeciwko wyborom);

Wygaśnięcie mandatów trakcie kadencji:
· Umowa złożenia ślubowania;
· Utrata prawa wybieralności;
· Śmierć
· Złożenie niezgodnego z prawdą oświadczenia majątkowego;
· Powołanie na określone stanowisko np. Prezes NIK, NBP, Rzecznika Praw Obywatelskich, Rzecznika Praw Dziecka, członka KRRiT, Ambasadora, Rady Polityki Pieniężnej, zatrudnienie w kancelarii sejmu, senatu, Prezydenta lub adm. Rządowej z wyjątkiem członkostwa w Radzie Ministrów, Ministrów także na stanowisku Sekretarza Stanu.
Mandatu nie mogą sprawować:
· Sędziowie, prokuratorzy, policja, żołnierze służby czynnej, funkcjonariusze służb ochrony państwa.


Post został pochwalony 0 razy
Powrót do góry
Zobacz profil autora
Zobacz poprzedni temat :: Zobacz następny temat  
Autor Wiadomość
ed




Dołączył: 06 Lut 2009
Posty: 7
Przeczytał: 0 tematów

Ostrzeżeń: 0/5

PostWysłany: Pią 18:17, 06 Lut 2009    Temat postu:

bądź pochwalony kto sie tego nauczy

Post został pochwalony 0 razy
Powrót do góry
Zobacz profil autora
Zobacz poprzedni temat :: Zobacz następny temat  
Autor Wiadomość
magdula
Administrator



Dołączył: 05 Lut 2009
Posty: 23
Przeczytał: 0 tematów

Ostrzeżeń: 0/5

PostWysłany: Pią 22:25, 06 Lut 2009    Temat postu: Sciaga na ZUPP

[link widoczny dla zalogowanych]

Post został pochwalony 0 razy
Powrót do góry
Zobacz profil autora
Wyświetl posty z ostatnich:   
Napisz nowy temat   Odpowiedz do tematu    Forum www.administracja3.fora.pl Strona Główna -> Materiały Wszystkie czasy w strefie CET (Europa)
Strona 1 z 1

 
Skocz do:  
Możesz pisać nowe tematy
Możesz odpowiadać w tematach
Nie możesz zmieniać swoich postów
Nie możesz usuwać swoich postów
Nie możesz głosować w ankietach

fora.pl - załóż własne forum dyskusyjne za darmo
Powered by phpBB © 2001, 2005 phpBB Group
Regulamin