www.administracja3.fora.pl

simply

DZIAŁALNOŚĆ ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ W STANACH ZAGROŻENIA

1. Prawna regulacja stanów nadzwyczajnych w Polsce. Wprowadzenie do problematyki.
a) Konstytucyjne zasady stanów nadzwyczajnych
 Zasada proporcjonalności wynikająca z artykułu 228 ust 5 konstytucji
 Zasada wyjątkowości art. 228 ust 1 konstytucji
 Zasada legalności art. 228 ust 2 do 4 konstytucji
 Zasada celowości art. 228 ust 5 konstytucji
 Zasada ochrony podstaw systemu prawnego art. 228 ust 6
 Zasada ochrony organów przedstawicielskich art. 228 ust 7

2. Materialno prawne przesłanki wprowadzania stanów nadzwyczajnych w Polsce w świetle konstytucji
a) Przesłanki wprowadzenia stanu wojennego
 Zbrojna napaść na terytorium RP
 Zewnętrzne zagrożenie państwa
 Wynikające z umów międzynarodowych zobowiązane do wspólnej obrony przeciwko agresji
b) Przesłanki wprowadzenia stanu wyjątkowego
 Zagrożenie konstytucyjnego ustroju państwa
 Zagrożenie porządku publicznego
 Zagrożenie bezpieczeństwa obywateli
c) Przesłanki wprowadzenia stanu klęski żywiołowej w świetle postanowień konstytucji
3. Zakres regulacji ustaw o stanach nadzwyczajnych
a) Ustawa z dn29 sierpnia 2002 rokuo stanie wojennym i o kompetencjach naczelnego dowódcy sił zbrojnych i zasadach jego podległości konstytucyjnym organom RP dziennik ustaw z 2002 nr 156 pozycja 131
b) Ustawa z dn. 21 marca 2002 o stanie wyjątkowym dz ust 2002 nr 113 poz 985
c) Ustawa z dn 18 kwietnia 2002 o stanie klęski żywiołowej dz ust 2002 nr 62 poz 558
d) Ustawa z dn 22 listopada 2002 o wyrównywaniu strat majątkowych wynikających z ograniczenia w czasie stanu nadzwyczajnego wolności i praw człowieka i obywatela dz ust z 2002 r. nr 233 poz 1955
4. Tryb wprowadzenia i znoszenia określonych rodzajów stanów nadzwyczajnych:
a) Tryb wprowadzenia stanu nadzwyczajnego
b) Zasadami kontroli aktów wprowadzających dany stan nadzwyczajny
c) Problemem zasięgu terytorialnego i czasu trwania danego stanu nadzwycz.
d) Kwestia zakończenia danego stanu nadzwycz.
5. Zasadt działania organów władzy publicznej w trakcie trawnia stanów nadzwycz.
6. Zakres ograniczeń praw i wolności człowieka i obywatela w trakcie stanów nadzwycz.
7. Ciężary i świadczenia publiczne w trakcie stanów nadzwyczajnych.
8. Zasady wyrównywania strat majątkowych związanych z wprowadzeniem podczas stanów nadzwyczajnych ograniczeń praw i wolności człowieka i obywatela.

28.02.2009
Konstytucyjna regulacja stanów nadzwyczajnych w Polsce – egzogeneza wybranych postanowień Konstytucji RP z roku 1997.
Stany nadzwyczajne o konstytucji uregulowane zostały w odrębnej jednostce redakcyjnej konstytucji tj w rozdziale 11. Biorąc pod uwagę wewnętrzna strukturę konstytucji należy zauważyć, że rodział ten zawiera uregulowania o charakterze szczególnym zmieniające w określonych warunkach zasady na których opiera się ustrój RP wynikające z wcześniejszych rozdziałów konstytucji. Rozdział 11 konstytucji stanowi swoista Leks genaralis - swoistą klauzurę generalną zawierającą zamknięty katalog stanów nadzwyczajnych jakie mogą być w świetle konstytucji wprowadzone w Polsce – stanami tymi jest stan wojenny, stan wyjątkowy oraz stan klęski żywiołowej. Jeżeli chodzi o szczegółowe materie uregulowane w rozdz 11 to rozdział ten po I zapiera określenia warunków dopuszczalności wprowadzenia poszczególnych rodzajów stanów nadzwyczajnych tj ich przesłanek ponad to reguluje on kwestię prawnych form wprowadzania i obowiązywania stanów nadzwyczajnych. Po II ustawodawca w rozdziale tym określa szczegółowe uprawnienia poszczególnych organów władzy publicznej w zakresie ustanowienia i obowiązywania stanów nadzwyczajnych. Po III w rozdziale tym uregulowano kwestię środków zwłaszcza środków kontroli parlamentarnej które mają służyć zapewnieniom zgodności z konstytucją zarówno aktów wprowadzających stany nadzwycz jak i wydawanie w czasie ich trwania oraz umożliwiających zapobieżeń sytuacji w której wprowadzenie stanu nadzwycz będzie godzić w konstytucyjne fundamenty ustroju państwa i kiedy będzie dochodzić do nadużycia tych szczególnych rodzajów stanów funkcjonowania państwa. Rozdział 11 konstytucji określa również dopuszczalność i zakres praw i wolności człowieka i obywatela jakie mogą być ustanowione w trakcie trwania stanów nadzwyczajnych. Ustawodawca konstytucji posługując się tutaj dwojakiego rodzaju rozwiązaniami w odniesieniu do stanu wojennego i wyjątkowego używa konstytucji eliumeracji negatywnej w przypadku stanu klęski żywiołowej eliumeracji pozytywnej. Jeżeli chodzi o dopuszczalność wprowadzenia ograniczeń określonych zagwarantowanych w konstyt. Praw i wolności. Wreszcze rozdział 11 określa ogólne zasady jakich następuje wyrównywanie strat majątkowych związanych z wprowadzeniem w trakcie stanów nadzwycz ograniczeń praw i wolności człowieka i obywatela. Wśród zapisów konstytucji dotyczących stanów nadzwycz szczególne znaczenie posiada art. 228 konstytucji. Artykuł ten wprowadza szereg ogólnych zasad dotyczących wszystkich rodzajów stanów nadzwycz dopuszczalnych w świetle przepisów konstytucji. Pierwszą z zasad jest wynikająca z art. 228 ust 1 zasada wyjątkowości – zasada ta wskazuje na ogólne przesłanki które muszą być spełnione łącznie aby było możliwe wprowadzenie poszczególnych rodzajów stanów nadzwycz. Przesłankami tymi są po I istnienie szczególnego zagrożenia po II niewystarczalność zwykłych środków konstytucyjnych. Zgodnie z postanowieniem konstytucji wprowadzenie stanu nadzwyczajnego może nastąpić tylko przy równoczesnym wystąpieniu warunków ogólnych wynikających z art. 228 ust 1 oraz warunków szczególnych przewidzianych dla danego rodzaju stanu nadzwyczajnego wynikających z art. 229, 230 i 232 konstytucji. Przesłanką szczególnego zagrożenia zgodnie ze wskazaniami nauki prawa konstytucyjnego należy rozpatrywać jako szczególną dyrektywę skierowaną do organów kompetentnych do wprowadzenia danego stanu nadzwyczajnego aby nie czyniły tego z sytuacji każdego zagrożenia opisanego w rozdz 11 ale tylko wyłącznie w sytuacji zagrożenia o charakterze szczególnym. Stopień takiego zagrożenia powinien odp przy tym przesłanką uzasadniający wprowadzenie danego rodzaju stanu nadzwyczajnego organy wprowadzające stan nadzwyczajny muszą więc każdorazowo starać się odpowiedzieć na pytanie czy dane zagrożenie wyczerpuje przesłankę wyjątkowości i czy wypełnia ono wymagania niezbędne do uznania danego zagrożenia za zagrożenie szczególne należy podkreślić że zagrożenie musi mieć charakter realny i powinna muc stwierdzić się za istnieniem takiego zagrożenia w sposób obiektywny. Przesłanką wprowadzenia stanu nadzwyczajnego nie może więc być zagrożenie które odbierane jest w sposób subiektywny lub które jest tylko przewidywane co do możliwości jego zaistnienia art. 228 ust 1 konstyt. nie wskazuje w jakie wartości ma godzić o poszczególne zagrożenie czy chodzi tutaj wyłącznie o zagrożenie bezpieczeństwa czy również zagrożenie realizacji wolności i praw człowieka i obywatela. Analizując założenia konstytucji zakładamy że ustawodawca na I miejscu stawia interes państwa nie oznacza to jednak że nie uwzględnia on potrzeby ochrony gwarantowanych przez konst praw i wolności jeżeli chodzi o II z przesłanek oznacza ono że organy uprawnione do wprowadzenia stanów nadzwyczajnych muszą przed ich ustanowieniem przeanalizować czy dla zapobieżenia danego rodzaju zagrożenia nie wystarczą zwykłe srodki uregulowane w pozostałych rozdziałach konst po za rozdz 11 oraz ustawach szczególnych. Jeżeli zwykłe środki konst są wystarczające wówczas niedopuszczalne jest wprowadzenie stanu nadzwyczajnego. Drugą z zasad konstyt dotyczących stanów nadzwyczajnych jest zasada legalności – zasada ta nawiązuje do wynikającej z art. 2 konstyt zasady demokratycznego państwa prawnego oraz zasady legalizmu wynikającej z art. 7 konst. Zasada legalności wynikająca z art. 228 ust 2 do 4 konst oznacza że do wprowadzenia stanu nadzwyczajnego i dla podejmowania w jego trakcie określonych kroków niezbędna jest podstawa prawna na zasadę legalności składa się zarówno sposób wprowadzenia i ogłoszenia stanu nadzwyczajnego jak również zakres regulacji ustaw o stanach nadzw. Ustawodawca przewidział trujstopniową strukturę regulacji stanów nadzwycz. Podstawową regulację zawarto w konstyt RP. Konstytucja przewiduje obowiązek uchwalenia ustaw regulujących kwestie poszczególnych stanów nadzwyczajnych. Trzeci poziom regulacji tworzą rozporządzenia prezydenta lub rady ministrów które wprowadzają dany rodzaj stanu nadzwyczajnego. W chwili zaistnienia przesłanek które uzasadniają wprowadzenie danego stanu nadzwyczajnego. Następną zasadą dotyczącą stanów nadzwycz jest zasada proporcjonalności – zasada ta dotyczy przede wszystkim sposobu realizacji środków prawnych podejmowanych w trakcie trwania stanów nadzwyczajnych. Zasada proporcjonalności oznacza, ze stosowane srodki muszą odpowiadać poziomowi istniejącego zagrożenia z jednej strony z drugiej strony dążąc do realizacji założonych celów powinny być one możliwe jak najmniej uciążliwe a więc pozostawać w odpowiedniej proporcji zarówno do założonych rezultatów ich wprowadzenie czy zastosowanie a z 2 strony do zakresu skutków jakie one powodują zwłaszcza gdy chodzi o wprowadzenie ograniczeń obciążających obywateli. Zasada proporcjonalności w odniesieniu do stanów nadzwyczajnych może być rozpatrywana na 4 płaszczyznach:
• Po 1 stanowi ona wytyczną dla prezydenta i rady ministrów w procesie podejmowania decyzji o wprowadzeniu określonego stanu nadzwycz.
• Po 2 zasada ta adresowana jest do wszelkich organów podejmujących działania w ramach stanów nadzwycz.
• Po 3 stanowi ona jedno z kryteriów rozpatrywania odpowiedzialności osób które wprowadzili stan nadzwycz i podejmowały w jego trakcie określone działania.
• Po 4 zasadę tą powinien uwzględnić trybunał konst analizując zgodność z konstytucją aktów prawnych wydawanych w trakcie stanu nadzwycz. Z zasadą proporcjonalności wiąże się dość ścisły wynikający także z art. 228 ust 5 konstyt zasada celowości – zasada ta wprowadza nakaz aby środki podejmowane w trakcie stanu nadzwycz zmierzały do przywrócenia normalnego funkcjonowania państwa i realizacji przez obywateli ich praw i wolności. Zgodnie z tą zasadą organy władzy publicznej podejmując określone działania w ramach stanu nadz muszą mieć na uwadze nie tylko przywrócenie normalnego funkcjonowania państwa ale również pełnej realizacji przez obywateli ich praw i wolności. Zasadę celowości należy rozpatrywać razem z zasadą wyjątkowości jeżeli podstawą wprowadzenia stanu nadzwycz jest sytuacja szczególnego zagrożenia i niewystarczalności zwykłych środków konst to zgodnie z zasadą celowości działania podejmowane w trakcie stanu nadzw powinny doprowadzić do likwidacji zagrożenia tak aby zwykłe srodki konst stały się znowu wystarczalne czyli jak stwierdza art. 228 ust 5 zaostało przywrócone norm funkcji państwa środki te stosowane w celu zniesienia stanu szczególnego zagrożenia i przywrócenia normalnych zasad funkcji państwa muszą przy tym odpowiadać wymogą ze stanu proporcjonalności. Przedostatnią zasadą konstytucyjną wynikajacą z art. 228 jest zasada ochrony podstaw systemu prawnego wynikająca z ust 6. Zasada ta wskazuje na przepisy które nie mogą być zmienione w trakcie trwania stanu nadzwycz. Zasada ta oznacza że z chwilą wprowadzenia stanu nadzwycz zawieszeniu powinny uledz wszelkie prace i czynności związane z nowelizacją ustaw wymienionych w art. 228 ust 6. Zgodnie z art. 228 ust 6 nie mogą zostać zmienione w trakcie trwania stanu nadzwycz przepisy konstyt także przepisy związane z ordynacją wyborczą do sejmu i senatu oraz do samorządu terytorialnego zasady wyboru prezydenta RP itp. Ostatnią zasadą jest zasada ochrony przedstawicielstwa art. 228 ust 7. Zasada ta przewiduje że w trakcie trwania stanu nadzw oraz 90 dni po jego zakończeniu nie można:
• Po 1 skracać kadencji sejmu
• Po 2 przeprowadzać ogólnokrajowego referendum
• Po 3 przeprowadzać wyborów do sejmu i senatu, wyborów prezydenta oraz wyborów do organów przedstawicielskich samorząduteryt.
Konsekwencją tej zasady jest więc przedłożenie kadencji tych organów w związku z wprowadzeniem stanu nadzwyczajnego.